Circulair bouwen

1 Ten geleide 1

2 Gebouwen en hun bestanddelen in een meer circulair goederenrecht. Van een wegwerpeconomie naar een kringloop van hoogwaardige, modulaire producten die worden verdienstelijkt
dr. R. Koolhoven, LLM
2.1 Inhoud 6
2.2 Ideologie, beleid en praktijk 7
2.2.1 Ideologie 7
2.2.2 Praktijk 9
2.2.3 Beleid 12
2.3 De ratio van de eenheid 14
2.3.1 Doelen van het eenheidsbeginsel 15
2.3.2 Het eenheidsbeginsel in artikel 5:20 BW? 18
2.3.3 Motieven voor het eenheidsbeginsel in een circulaire economie? 20
2.3.4 Naar de ‘minst onaanvaardbare’ consequenties 22
2.4 Het samenspel van de artikelen 3:3, 5:20 en 3:4 BW in het huidige recht 23
2.4.1 Ontstaan van de wettelijke regeling 24
2.4.2 De duurzame vereniging met de grond 26
2.4.3 Portacabinarrest 27
2.4.4 Uitbreiding naar machines 29
2.4.5 Bestanddelen van onroerende zaken 31
2.5 Een meer circulaire uitleg van de wet 36
2.5.1 De toetsvolgorde van Portacabin verlaten? 37
2.5.2 De vereniging met de grond 38
2.5.3 Het lot van indirect, duurzaam verenigde zaken? 42
2.5.4 Wat is het lot van bestanddelen? 44
2.6 Aanbevelingen voor een meer circulair goederenrecht 50

3 Van bouwstof tot ruimtelijke ordening. Publiekrechtelijke instrumenten voor circulair bouwen
prof. dr. C.W. Backes & mr. dr. M.N. Boeve
3.1 Inleiding 55
3.2 Stoffen en afvalstoffen 56
3.2.1 Inleiding 56
3.2.2 Europeesrechtelijke en nationaalrechtelijke eisen aan (bouw)stoffen 56
3.2.2.1 De Reach-verordening 56
3.2.2.2 Het Besluit bodemkwaliteit 57
3.2.3 Het afvalstoffenrecht 59
3.3 Producten 62
3.3.1 Inleiding 62
3.3.2 In hoeverre bevorderen de Verordening bouwproducten en het Besluit bodemkwaliteit circulariteit van bouwproducten? 62
3.3.2.1 Verordening bouwproducten 62
3.3.2.2 Besluit bodemkwaliteit 66
3.3.3 Gevaarlijke stoffen in bouwproducten: ontbreken van samenhang in regelgeving 66
3.3.4 Ecodesignrichtlijn 67
3.4 Bouwwerken 68
3.4.1 Verplichting tot het gebruik van bepaalde percentages secundaire grondstoffen in bouwwerken 68
3.4.1.1 Inleiding 68
3.4.1.2 Enkele aandachtspunten 69
3.4.1.3 Juridische verankering verplicht aandeel secundaire grondstoffen in bouwwerken 70
3.4.2 Circulariteit als onderdeel van de milieuprestatie - op weg naar een duurzaamheidsprestatie-eis? 72
3.4.2.1 Inleiding 72
3.4.2.2 Hoogte van de MPG 73
3.4.2.3 Circulariteit als deel van de MPG 74
3.4.2.4 Aanscherping van art. 5.9 Bouwbesluit 2012 op regionaal of lokaal niveau? 80
3.4.2.5 Omgevingsplan als aanvulling op de milieuprestatie-eisen uit art. 4.158 e.v. Bbl 84
3.4.3 Het bouwwerkenpaspoort 86
3.4.3.1 Inleiding 86
3.4.3.2 Aanknopingspunten in bestaande wetgeving 87
3.4.3.3 Aanzet voor een nieuwe regeling - Afdeling 5.3 Bouwbesluit 2012 91
3.4.3.4 Plaats in toekomstige regelgeving: de Omgevingswet en het Besluit bouwwerken leefomgeving 92
3.4.3.5 Administratieve lasten 93
3.4.4 Scheiden van waardevolle materialen in de sloopfase 93
3.5 Ruimtelijke ordening: circulaire gebiedsontwikkeling 95
3.5.1 Inleiding 95
3.5.2 Situeringsbeslissingen 95
3.5.3 Hergebruik bestaande gebouwen: transformatie en voorkomen leegstand 96
3.5.3.1 Verplichten tot hergebruik? 97
3.5.3.2 Op positieve wijze hergebruik van bestaande gebouwen bevorderen 100
3.5.4 Andere aspecten van circulair bouwen in ruimtelijke besluiten 102
3.5.4.1 Huidig recht 102
3.5.4.2 Tussendoortje: de Crisis- en herstelwet en bestemmingsplannen verbrede reikwijdte 102
3.5.4.3 Omgevingswet 104
3.6 Aanbevelingen voor een meer circulair publiekrecht voor bouwen 106

4 Levenscycluskosten. De sleutel naar circulair werk?
mr. D.R. Versteeg
4.1 Inleiding: bouwen op een ruimteschip 113
4.2 Begrippenlijst 116
4.3 De mogelijkheden van levenscycluskosten als gunningscriterium 117
4.3.1 Inleiding 117
4.3.2 Gunnen op circulariteit is concurreren op circulariteit 118
4.3.3 Levenscycluskosten 122
4.3.3.1 Mogelijke voordelen van levenscycluskosten ten opzichte van andere gunningscriteria 122
4.3.3.2 Levenscycluskosten ingevolge de aanbestedingswetgeving 124
4.3.4 Conclusie 133
4.4 Methoden voor het bepalen van levenscycluskosten 135
4.4.1 Inleiding 135
4.4.2 Wettelijke voorwaarden 135
4.4.2.1 Vermelding methoden en gegevens in aanbestedingsstukken 138
4.4.2.2 Aanvullende eisen aan methoden om kosten van externe milieueffecten te ramen 139
4.4.2.3 Door Europese Unie verplicht voorgeschreven methoden 140
4.4.3 Europese methoden 141
4.4.3.1 Potentie van Europese gemeenschappelijke methoden van levenscycluskostenberekening 141
4.4.3.2 De enige verplichte Europese berekeningsmethode: Richtlijn Wegvoertuigen 143
4.4.3.3 Vrijblijvende Europese berekeningsmethoden? 145
4.4.4 Enkele overige algemene methoden 147
4.4.4.1 LCC-CO2-tool van het SMART SPP 149
4.4.4.2 Standaardsystematiek Kostenramingen (SSK) 150
4.4.4.3 Internetapplicatie Kosten Analyse Levensduur Model (iKALM) 151
4.4.4.4 Duurzaam Bouwen Calculator (DuboCalc) 152
4.4.4.5 ISO- en NEN-normen 152
4.4.5 Door de aanbesteder ontwikkelde - eenmalige - methoden 154
4.4.6 Sociale kosten als c-kosten? 155
4.4.7 Conclusie 156
4.5 Motiveringsplicht 158
4.5.1 Inleiding 158
4.5.2 Motiveringsplicht is een Nederlandse keuze 159
4.5.3 Verkeerde keuze 162
4.5.3.1 Kosten zien altijd op kwaliteit 162
4.5.3.2 Gunning op Laagste kosten is gunning op laagste levenscycluskosten 163
4.5.3.3 Levenscycluskosten zijn zelfs een beter criterium dan EMVI/BPKV 165
4.5.3.4 Rechtsbescherming 166
4.5.3.5 Wat lost motiveren op? 167
4.5.4 Conclusie 168
4.6 Wisselwerking met andere delen van het aanbestedingsrecht169
4.6.1 Inleiding 169
4.6.2 Kwalificatie van circulaire overheidsopdrachten 169
4.6.2.1 Contractvormen 169
4.6.2.2 Werken, leveringen, diensten of concessies? 171
4.6.3 Consultatie en procedures 172
4.6.3.1 Marktconsulatie 172
4.6.3.2 Concurrentiegerichte dialoog en onderhandelingsprocedure 173
4.6.4 Specificatie en wijzigingsmogelijkheden 175
4.6.4.1 Specificatie van het werk 175
4.6.4.2 Wijziging van het werk 175
4.6.5 Beoordeling en rechtsbescherming 178
4.6.6 Naleving 179
4.6.7 Conclusie 180
4.7 Concusies en aanbevelingen 180
4.7.1 Conclusies 180
4.7.2 Aanbevelingen 181
4.7.2.1 Levenscycluskosten als enige vorm van gunning op laagste kosten 181
4.7.2.2 Duidelijke formulering reikwijdte levenscycluskosten 181
4.7.2.3 Maak werk van het opstellen en toepassen van levenscycluskostenberekeningsmethoden 182
4.7.2.4 Op termijn moeten ook sociale aspecten onderdeel uitmaken van de levenscycluskosten 182
4.7.2.5 Blijf betrokken bij de levenscycluskosten tijdens het gebruik van het werk 183
4.7.2.6 Alleen laagste prijs is een uitzonderingscriterium 183

Literatuurlijst (H4) 184