Internationaal publiekrecht als wereldrecht

Voorwoord 9

Afkortingen 13

Inleiding en omschrijving van het internationale publiekrecht als wereldrecht 15

1 Geschiedenis van het internationale publiekrecht 19
1.1 Fasen in de ontwikkeling 19
1.2 Hedendaagse mondiale waarden 27
1.3 Regionaal internationaal recht 28

2 De aard van het inter nationale publiekrecht en de verhouding tot het nationale recht 41
2.1 De aard van het internationale publiekrecht 41
2.2 Verhouding tot het nationale recht 46

3 Bronnen van het inter nationale publiekrecht 51
3.1 Verdragen 51
3.2 Internationaal gewoonterecht 54
3.3 Algemene rechtsbeginselen 57
3.4 Rechterlijke beslissingen en doctrine 58
3.5 Besluiten van internationale organisaties 60
3.6 Eenzijdige rechtshandelingen 61

4 Subjecten van het internationale publiekrecht 63
4.1 Staten 64
4.2 Internationale organisaties 68
4.3 Volken 69
4.4 Burgers 70
4.5 Rechtspersonen 70
4.6 De mensheid 72
4.7 Pluriformiteit van rechtsdeelnemers en kwaliteitseisen 73

5 Soevereiniteit, jurisdictie en aansprakelijkheid 75
5.1 Het wezen van de soevereiniteit 75
5.2 De rechtsmacht van staten 78
5.3 Staatsaansprakelijkheid 81

6 Verdragenrecht 87
6.1 Totstandkoming van verdragen 88
6.1.1 Sluiting: parafering en ondertekening 88
6.1.2 Goedkeuring, bekrachtiging/ratifıcatie, inwerkingtreding en toetreding 89
6.2 Voorbehouden bij ratifıcatie 91
6.3 Interpretatie van verdragen 91
6.4 Toepassing en geldigheid 92
6.5 Beëindiging, opschorting en nietigheid van verdragen 93

7 Het recht van internationale organisaties 97
7.1 Rechtspersoonlijkheid van internationale organisaties 100
7.2 De Verenigde Naties 102
7.2.1 De Veiligheidsraad 103
7.2.2 De Algemene Vergadering 105
7.2.3 De Economische en Sociale Raad 106
7.2.4 De Trustschapsraad 106
7.2.5 Het Secretariaat 106
7.2.6 Het Internationaal Gerechtshof 107
7.3 Functies van internationale organisaties 108

8 Enkele klassieke hoofdstukken van het internationale publiekrecht als wereldrecht 109
8.1 Erkenning van staten en regeringen 109
8.2 Immuniteit van staten, staatshoofden en overheidsfunctionarissen 113
8.3 Het recht van de zee 118
8.4 Bescherming door de staat van zijn onderdanen in den vreemde 126
8.5 Rechtsgrondslagen van de internationale economische orde 129
8.6 Humanitair oorlogsrecht (ius in bello) 134
8.7 Wereldgezondheidsrecht en de bestrijding van epidemieën 138

9 Enkele moderne hoofd stukken van het internationale publiekrecht als wereldrecht 143
9.1 Universele rechten van de mens: naar wereld burgerschap 143
9.1.1 Formulering van universele mensenrechten 144
9.1.2 Mondiale en regionale bescherming van mensenrechten 147
9.2 Naast rechten ook plichten van de mens: supranationaal strafrecht 151
9.3 Wereldvluchtelingenrecht 155
9.4 Volken en hun zelfbeschikkingsrecht 159
9.5 Wapenbeheersing en ontwapening 163
9.6 Internationaal milieu- en ontwikkelingsrecht: duurzame ontwikkeling als beginsel van wereldrecht 165
9.7 Internationaal klimaatrecht 171
9.8 Het internationale recht inzake gemeenschappelijke gebieden en hun natuurlijke hulpbronnen (‘the law of the global commons’) 176

10 Het wereldrecht inzake het gebruik van militair geweld (ius ad bellum) 181
10.1 Het geweldverbod 181
10.2 Het recht op zelfverdediging 182
10.3 Het systeem van collectieve veiligheid onder de Veiligheidsraad 184
10.3.1 Niet-militaire sancties 185
10.3.2 Sancties met geweldsmandaat 187
10.4 Andere geclaimde uitzonderingen op het geweld verbod 188

11 Vreedzame beslechting van internationale geschillen en handhaving van het internationale publiekrecht 191
11.1 Vreedzame geschillenbeslechting 192
11.2 Het Wereldhof 195
11.3 Unilaterale rechtshandhaving 201

12 Functie van het internationale publiekrecht als wereldrecht 203

Literatuur 207
Jurisprudentieregister 209

Bijlage: relevante websites op het terrein van het internationale publiek recht 213

Trefwoordenregister 217