Moderne Arbeidstijden

1. ARBEIDSTIJDEN: EEN HISTORISCH OVERZICHT 11
1.1 Inleiding 11
1.2 De industriële revolutie: de geboorte van gestandaardiseerde arbeidstijden 14
1.3 Gemiddelde arbeidsuren per week: Nederland versus Europa 18
1.4 Vakbondsontwikkeling en de strijd voor humane werktijden 20
1.4.1 De naoorlogse periode: groei en verandering 20
1.4.2 Internationale ontwikkelingen 22
Conclusie 24

2. DE FLEXIBELE WERKWEEK: VOOR- EN NADELEN 27
2.1 Inleiding 27
2.2 Opkomst van de flexibele werkweek 27
2.2.1 Voor- en nadelen van de flexibele werkweek 28
2.2.2 Resultaten 40-urige werkweek: een voorbeeldstudie 29
2.2.3 Resultaten grootschalig onderzoek vierdaagse werkweek 32
2.3 Verschillen in arbeidstijden binnen sectoren en doelgroepen in Nederland 34
Conclusie 35

3. DE VIERDAAGSE WERKWEEK: MOGELIJKHEDEN EN UITDAGINGEN 39
3.1 Inleiding 39
3.2 Voordelen van de vierdaagse werkweek 39
3.3 Uitdagingen en bezwaren van de vierdaagse werkweek 39
Conclusie 42

4. FLEXIBELE ARBEIDSTIJDEN ALS ESG-INTERVENTIE 45
4.1 Inleiding 45
4.2 ESG-doelen 46
4.2.1 Milieuvoordelen 47
4.2.2 Sociale voordelen 47
4.2.3 Goed bestuur 48
Conclusie 49

5. ARBEIDSTIJDEN, ARBEIDSBELASTING EN WELZIJN 53
5.1 Inleiding 53
5.2 Psychosociale arbeidsbelasting 53
5.3 Definitie en belang van arbeidstijdencontrole 56
5.3.1 Empirische bevindingen over arbeidstijdencontrole 57
5.3.2 Modererende en mediërende effecten van arbeidstijdencontrole 57
5.4 Hybride werkmodellen 58
5.4.1 Impact van hybride werkmodellen op arbeidsbelasting 58
Conclusie 61

6. ARBEIDSTIJDEN EN HR 65
6.1 Inleiding 65
6.2 Strategische personeelsplanning 65
6.3 Opzet arbeidstijdenexperiment 66
6.3.1 Methodologieën: actieonderzoek en actieleren 66
6.3.2 Stappenplan voor een arbeidstijdenexperiment 66
6.4 Community of Practice (CoP) arbeidstijden 68

7. ARBEIDSTIJDEN VOOR VERSCHILLENDE STAKEHOLDERS 73
7.1 Inleiding 73
7.2 Checklist arbeidstijden voor verschillende stakeholders 73
7.3 Toekomst van arbeidstijden 75
7.4 Mogelijke invullingen van vrijkomende uren 75

8. DE ZINGEVING VAN ARBEIDSTIJD IN DE TOEKOMST VAN WERK 81
8.1 Inleiding 81
8.2 Oud-Griekse wijsheid: Opus versus Labour 81
8.3 Wetenschappelijke inzichten over de toekomst van werk 82
8.4 Moreel werk en nieuwe arbeidstijden 82
8.5 Zingeving en de keuzes in arbeidstijd 83
8.6 Persoonlijke reflecties in zingeving 84
Conclusie 84

SLOTCONCLUSIE 85

BIJLAGE 1. RELEVANTE NIEUWSBERICHTEN IN NEDERLAND OVER ARBEIDSTIJDEN 89
BIJLAGE 2. ARBEIDSTIJDENFORMULIER VOOR INZICHT EN OPTIMALISATIE ARBEIDSTIJDEN 90
BIJLAGE 3. RELEVANTE PODCASTS 93
BIJLAGE 4. LEVENSWIEL EN IKIGAI VOOR PERSOONLIJKE REFLECTIE OP ZINGEVING VAN WERK 94

REGISTER 113