Stikstof
De sluipende effecten op natuur en gezondheid
Paperback Nederlands 2022 1e druk 9789088031144Samenvatting
Voor de coronacrisis was er een andere crisis waardoor Nederland de adem inhield. De stikstofcrisis. De bouw van nieuwe projecten werd stilgelegd, het verkeer werd aan banden gelegd en boeren kregen de wacht aangezegd.
Er zijn inmiddels ruim twee jaar verstreken sinds de Raad van State de uitspraak deed over het Programma Aanpak Stikstof (PAS); daarmee zat van het ene op het andere moment Nederland op slot. De Raad van State oordeelde dat de maatregelen van de PAS onvoldoende zijn om een daling van de stikstofdepositie te realiseren en daarmee de natuur in Nederland te beschermen.
Er is sindsdien veel geschreven over stikstof. Het is opvallend dat er nergens een overzicht is van de historie van het probleem, de achtergronden, de belangrijkste zaken die spelen en de mogelijke aanpak. In Stikstof. De sluipende effecten op natuur en gezondheid zijn voor een breed publiek alle aspecten van de stikstofproblematiek beschreven.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
– Carola Schouten
Inleiding 11
Een landelijke stikstofcrisis 11
– Jan Willem Erisman & Wim de Vries
1. Steeds meer stikstof 15
1.1 Hoe is het zover gekomen? De geschiedenis van stikstof in een notendop 15
– Jan Willem Erisman & Wim de Vries
1.2 ‘Stikken in de stikstof’ 20
– Jos van den Broek
1.3 De mens verspreidt veel reactieve stikstof 25
– Jan Willem Erisman
1.4 Een kwestie van meten en rekenen 31
– Roy Wichink Kruit
1.5 Ammoniak van landbouw, stikstofoxiden van verkeer 36
– Margreet van Zanten
Kader Bijdrage vliegverkeer aan stikstofdepositie is gering 38
– Jan Willem Erisman
Kader Het ammoniakgat: de emissies onderschat 41
– Jan Willem Erisman
Interview Marjolein Demmers, Natuur & Milieu 43
2. Stikstofeffecten 45
2.1 Stikstof: een veelkoppig monster 45
– Wim de Vries
2.2 De stikstofkringloop 48
– Wim de Vries & Jan Willem Erisman
2.3 De gevolgen van te veel stikstof voor het bodemleven 52
– Franciska de Vries, Matty Berg & Albert Tietema
2.4 De sluipende effecten van stikstofdepositie op de flora 55
– Roland Bobbink
2.5 De gevolgen van stikstofdepositie voor de fauna 61
– Arnold van den Burg & Michiel Wallis de Vries Kader Stikstofindicator voor vlinders 63
– Arnold van den Burg & Michiel Wallis de Vries
2.6 Ammoniak schadelijker voor natuur, stikstofoxiden voor gezondheid 65
– Wim de Vries & Jan Willem Erisman
Interview Maxime Verhagen, Bouwend Nederland 67
2.7 Kritische depositiewaarden, natuurschade en natuurherstel 69
– Wim de Vries, Roland Bobbink & Han van Dobben
2.8 Stikstof in de zoete binnenwateren: winnaars en verliezers 74
– Emiel Brouwer
2.9 Fytoplankton: van stikstof naar gifstof 77
– Dedmer van de Waal
2.10 Hoe gezonde wateren stikstof verwijderen 79
– Sven Teurlincx & Annelies Veraart
2.11 Minder stikstof, wel zo gezond 82
– Onno van Schayck
2.12 Stikstofuitstoot beïnvloedt het klimaat 86
– Wim de Vries
Stikstofweetjes 91
Interview Natasja Oerlemans, Wereld Natuur Fonds (WWF-NL) 93
3. Stikstofaanpak 95
3.1 Stevige reductie stikstofemissie noodzakelijk 95
– Wim de Vries & Jan Willem Erisman
3.2 Waar kun je de stikstofuitstoot het best verminderen? 99
– Jan Willem Erisman & Ton Brouwer
3.3 Hoe emissies van ammoniak en stikstofoxiden te beperken 102
– Gerard Migchels & Wim de Vries
3.4 De directe en indirecte kosten en baten van stikstof 105
– Hans van Grinsven
3.5 Heide en bos knappen nog niet op van herstelmaatregelen 110
– Henk Siepel
Interview Teo Wams, Natuurmonumenten 113
4. Stikstofbeleid 115
4.1 Het stikstofbeleid vanaf1970 115
– Jan Willem Erisman & Wim de Vries
4.2 Hoe de overheid voor de muziek uitliep 119
– Ralph Frins
4.3 Rechter grijpt in – pas op de plaats voor stikstof 123
– Floor Fleurke
4.4 Buurlanden gaan anders om met het stikstofprobleem 126
– Wim de Vries & Hans Kros
4.5 Beloning van boeren voor maatschappelijke diensten 129
– Jan Willem Erisman, Anne van Doorn & Wim de Vries
Kader Wat kunt u doen? 133
– Jan Willem Erisman
4.6 De stikstofcrisis ligt nog lang niet achter ons 135
– Jan Willem Erisman & Wim de Vries
Interview Sjaak van der Tak, LTO Nederland 137
Nawoord 141
– Jan Willem Erisman & Wim de Vries
Auteurs 145
Bronnen 147
Register 152
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan