Giraal betalingsverkeer Elektronisch betalingsverkeer

LIJST VAN AFKORTINGEN XIII
INLEIDING XVII

DEEL 1: ALGEMEEN 1
1 ALGEMEEN 3
1.1 Inleiding 3
1.2 Terminologie 3
1.2.1 Afwikkeldienst en afwikkelonderneming 3
1.2.2 Authenticeren of authenticatie 4
1.2.3 Automatische afschrijving 5
1.2.4 Betaaldienst 6
1.2.4a Betaaldienstgebruiker 7
1.2.5 Betaaldienstverlener en betaalinstelling 8
1.2.6 Betaalinitiatiedienst en betaalinitiatiedienstverlener 9
1.2.7 Betaalinstrument 11
1.2.8 Betaalkaart 13
1.2.9 Betaalopdracht 13
1.2.10 Betaalrekening 14
1.2.11 Betalingssysteem 14
1.2.12 Betalingstransactie 15
1.2.13 Elektronisch geld en elektronischgeldinstelling 15
1.2.14 Geldmiddelen 17
1.2.15 Kaartschema 17
1.2.16 Lidstaat 18
1.2.17 Overmaking 18
1.2.18 Raamovereenkomst 19
1.2.19 Rekeninginformatiedienst en rekeninginformatiedienstverlener 19
1.2.20 Rekeninghoudende betaaldienstverlener 20
1.2.21 Het bedrijf van betaaldienstverlener of egi 20
1.3 De markt van betaaldiensten 21
1.3.1 Algemeen 21
1.3.2 Ontwikkelingen in de EU 24
1.4 SEPA 25
1.4.1 SEPA algemeen 25
1.4.2 SEPA-overmakingen 26
1.4.3 SEPA automatische afschrijvingen 28
1.4.4 Toegang tot betaalrekeningen 31
1.5 Enkele specifieke betaalvormen en betaalinstrumenten 31
1.5.1 Inleiding 31
1.5.2 Grensoverschrijdende overmakingen via correspondentbetaaldienstverleners 32
1.5.3 Debetkaart algemeen 33
1.5.4 iDEAL 34
1.5.5 Contactloos betalen 35
1.5.6 Aliasbetalen 35
1.5.7 QR-code 36
1.5.8 Kredietkaart 37
1.5.8a Betaalverzoek 38
1.5.9 Elektronisch geld 39
1.5.10 Virtuele valuta 41
1.6 Het proces van betaalinitiatiediensten en
rekeninginformatiediensten 43
1.7 Regelgevend kader betalingsverkeer 44

DEEL 2: EUROPESE VERORDENINGEN 47
2 VERORDENING GRENSOVERSCHRIJDENDE BETALINGEN, SEPAVERORDENING EN MIF VERORDENING 49
2.1 Inleiding 49
2.2 Verordening grensoverschrijdende betalingen 49
2.3 SEPA-verordening 52
2.4 MIF-Verordening 54
2.4.1 Doel en reikwijdte 54
2.4.2 Afwikkelingsvergoedingen 55
2.4.3 Bedrijfsregels 56

DEEL 3: PUBLIEK RECHT 61
3 WFT 63
3.1 Inleiding 63
3.2 Reikwijdte Wft 64
3.2.1 Inleiding 64
3.2.2 Definities 64
3.2.3 Financiële ondernemingen algemeen 64
3.2.4 Afwikkelondernemingen, betaaldienstverleners en egi’s 65
3.2.4.1 Inleiding 65
3.2.4.2 Afwikkelondernemingen 65
3.2.4.3 Betaaldienstverleners 65
3.2.4.4 Elektronischgeldinstellingen 70
3.2.5 Financiële diensten 70
3.2.6 Diensten van de informatiemaatschappij 71
3.3 Toezichthouders 74
3.4 Markttoegang 77
3.4.1 Inleiding 77
3.4.2 Toegang tot de Nederlandse markt voor betaaldiensten 77
3.4.2.1 Betaaldienstverleners met zetel in Nederland 77
3.4.2.2 Vergunningeisen 78
3.4.2.3 Aanvragen vergunning 79
3.4.2.4 Wijziging en intrekking vergunning 79
3.4.2.5 Betaaldienstverleners met zetel in een andere lidstaat 80
3.4.2.6 Betaaldienstverleners met zetel in een staat die geen lidstaat is 82
3.4.3 Toegang tot de markt voor betaaldiensten in andere lidstaten 82
3.4.4 Toegang tot de Nederlandse markt voor uitgifte van elektronisch geld 83
3.4.5 Toegang tot de markt voor uitgifte van elektronisch geld in andere lidstaten 85
3.4.6 Toegang tot de Nederlandse markt voor afwikkeldiensten 85
3.4.7 Toegang tot de markten voor afwikkeldiensten buiten Nederland 87
3.4.8 Vrijstelling vergunningplicht 87
3.5 Prudentieel toezicht 90
3.5.1 Inleiding 90
3.5.2 Zekerstellen van geldmiddelen 91
3.5.2.1 Geldmiddelen verkregen in verband met betaaldiensten 93
3.5.2.2 Geldmiddelen verkregen in ruil voor elektronisch geld 95
3.5.3 Gemengd bedrijf 96
3.5.4 Verbod ter beschikking verkrijgen of hebben van opvorderbare gelden 97
3.5.5 Kredietlijnen 99
3.5.6 Eigen vermogen en solvabiliteit 100
3.5.7 Goede werking betalingsverkeer 102
3.5.8 Beheerste uitoefening van bedrijf 104
3.5.9 Uitbesteden van werkzaamheden 114
3.5.10 Gekwalificeerde deelnemingen 117
3.5.11 Vrijstelling van het lopende toezicht 117
3.5.12 Depositogarantiestelsel 118
3.6 Gedragstoezicht financiële ondernemingen 119
3.6.1 Inleiding 119
3.6.2 Uitbesteden van werkzaamheden 120
3.6.3 Klachtenprocedure 121
3.6.4 Commerciële informatie 123
3.6.5 Informatieverplichting 123
3.6.5.1 Inleiding 123
3.6.5.2 Ter beschikking stellen van brochure over de rechten van consumenten 125
3.6.5.3 Wijze van verstrekking van informatie en voorwaarden bij raamovereenkomst betaaldiensten 125
3.6.5.4 Te verstrekken informatie en voorwaarden bij raamovereenkomst betaaldiensten 127
3.6.5.5 Wijze van terbeschikkingstelling of verstrekking van informatie en voorwaarden bij eenmalige betalingstransactie 132
3.6.5.6 Te verstrekken of ter beschikking te stellen informatie envoorwaarden bij eenmalige betalingstransactie 134
3.6.5.7 Betaalinstrumenten voor microbetalingen 134
3.6.5.8 Kosten van informatieverstrekking 135
3.6.5.9 Cumulatie met andere informatieverplichtingen 136
3.6.5.10 Privaatrechtelijke rechtsgevolgen van overtreding 137
3.6.6 Meldingsplichten 137
3.6.7 Overeenkomsten op afstand 137
3.6.7.1 Inleiding 137
3.6.7.2 Informatieverplichtingen 140
3.6.7.2.1 Inleiding 140
3.6.7.2.2 Informatie over de betaaldienst 140
3.6.7.2.3 Informatie over de raamovereenkomst 142
3.6.7.2.4 Informatie over de rechtsmiddelen 143
3.6.7.2.5 Tijdstip en wijze van presenteren van gegevens 143
3.6.7.2.6 Uitzonderingen 147
3.6.7.2.7 Sancties 148
3.6.7.2.8 Cumulatie met andere informatieverplichtingen 149
3.6.7.2.9 Onlinebillijkheid 149
3.6.8 Basisbetaalrekening 150
3.6.9 Verlenen van afwikkeldiensten 154
3.6.10 Verhouding aanbieder betaalrekeningen en (onder)bemiddelaar 156
3.6.11 Informatie tijdens looptijd overeenkomst betalingstransactie of raamovereenkomst betaaldiensten 157
3.6.11.1 Inleiding 157
3.6.11.2 Eenmalige betalingstransacties 158
3.6.11.3 Raamovereenkomsten 160
3.6.11.4 Instrumenten voor de betaling van kleine bedragen en elektronisch geld 163
3.6.11.5 Vergoeding of korting in verband met gebruik betaalinstrument 164
3.6.11.6 Kosten voor informatieverstrekking 165
3.6.12 Uitgifte elektronisch geld 165
3.6.13 Bestuursrechtelijke handhaving Burgerlijk Wetboek 166
3.6.14 Vergelijkbaarheid van kosten 167
3.7 Gedragstoezicht financiële markten 168
3.8 Aanbieden 171
3.9 Bemiddelen 173
3.10 Adviseren 174

4 REGELGEVING OVER EXTERNE INTEGRITEIT 175
4.1 Inleiding 175
4.2 Beheersing van risico’s 176
4.2.1 Risico 176
4.2.2 Risicobeheersing 177
4.2.3 Identificatie 177
4.2.4 Beoordeling 177
4.2.5 Reactie 178
4.2.6 Monitoring 178
4.3 Wft 179
4.3.1 Algemeen 179
4.3.2 Specifieke regels voor betaaldienstverleners 181
4.4 Wwft 184
4.4.1 Inleiding 184
4.4.2 Normadressaten 186
4.4.3 Cliëntenonderzoek 187
4.4.3.1 Algemeen 187
4.4.3.2 Cliëntenonderzoek voor het aangaan van een zakelijke relatie 188
4.4.3.3 Onderzoek naar de uiteindelijk belanghebbende 192
4.4.3.4 Lopend cliëntenonderzoek 193
4.4.3.5 Uitbesteding cliëntenonderzoek 194
4.4.4 Melding ongebruikelijke transacties 195
4.4.5 Ontwikkelingen in technologie 195
4.5 Europese Verordening betreffende bij geldovermakingen te voegen informatie 197
4.6 Btw-fraude 200
4.7 Sanctieregelgeving 200
4.7.1 Inleiding 200
4.7.2 Europese sanctieregelgeving 201
4.7.3 Sanctiewet 1977 202
4.7.4 Sancties Verenigde Staten 204
4.8 Algemene Bankvoorwaarden 204

DEEL 4: PRIVAATRECHT 207
5 PRIVAATRECHT ALGEMEEN 209

6 RELATIE BETALER-ONTVANGER 213
6.1 Betaling in het algemeen 213
6.2 Bevrijdende betaling 215
6.3 Nakomen van een geldverbintenis 217
6.4 Betaling van geldschuld in vreemde munteenheid 218
6.5 Kosten voldoen aan een geldverbintenis 219
6.6 Girale betaling 221
6.6.1 Rechtskarakter girale betaling 221
6.6.2 Bevrijdende betaling door middel van girale betaling 223
6.6.3 Moment van betaling 226
6.6.4 Incasso 230
6.6.5 Informatieverstrekking 230

7 DE RAAMOVEREENKOMST BETREFFENDE DE BETAALREKENING 231
7.1 Inleiding 231
7.2 Rechtskarakter van de raamovereenkomst 231
7.3 Sluiten raamovereenkomst 232
7.3.1 Algemeen 232
7.3.2 Sluiten van een raamovereenkomst betreffende een dienst van de informatiemaatschappij 235
7.3.2.1 Inleiding 235
7.3.2.2 Gegevens over de betaaldienstverlener 236
7.3.2.3 Informatie over de inhoud van de raamovereenkomst 239
7.3.2.4 Gegevens omtrent het proces van contractsluiting 240
7.3.2.5 Informatie na het sluiten van de overeenkomst 243
7.3.3 Raamovereenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 245
7.3.3.1 Inleiding 245
7.3.3.2 Uitvoering van de raamovereenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 246
7.4 Inhoud van de raamovereenkomst 246
7.4.1 Inleiding 246
7.4.2 Contractvoorwaarden en wettelijke informatie gedurende looptijd 247
7.4.3 Munteenheid betalingstransacties 247
7.4.4 Kosten 248
7.4.5 Rekening-courant 250
7.4.6 Toegang tot de betaalrekening 252
7.5 Zorgplicht 253
7.6 Oneerlijke handelspraktijken 254
7.7 Wijziging inhoud raamovereenkomst 254
7.8 Eindigen van raamovereenkomst 257
7.9 Recht van ontbinding van overeenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 260
7.10 Kwaliteitsrekeningen 263
7.11 Meerhoofdige rekening 264

8 DE BETAALOPDRACHT 265
8.1 Inleiding 265
8.2 Wettelijke definitie 265
8.3 Rechtskarakter van de betaalopdracht 266
8.4 Tijdstip van werking en van ontvangst van een betaalopdracht 267
8.5 Instemming van betaler met een betaalopdracht 268
8.5.1 Algemeen 268
8.5.2 Instemming van de betaler 270
8.5.3 Intrekking instemming (herroeping) betaalopdracht 273
8.5.4 Het ontbreken van de wil ten aanzien van de instemmingverklaring 277
8.5.4.1 Inleiding 277
8.5.4.2 Betaler vermeldt onjuist rekeningnummer 277
8.5.4.3 Betaler vermeldt onjuist bedrag 280
8.5.4.4 Fouten van instrumenten 280
8.5.4.5 Fouten van hulppersonen 280
8.5.4.6 Fouten van een gevolmachtigde 281
8.5.4.7 Fouten bij overbrenging van verklaring 281
8.5.4.8 (Elektronische) ondertekening van een onjuiste betaalopdracht 282
8.5.4.9 Verhaal 282
8.5.4.10 Herstelboeking betaaldienstverlener begunstigde 287
8.5.4.11 Bevrijdende betaling 287
8.6 Valutadatum 287

9 UITVOERING VAN BETALINGSTRANSACTIE 289
9.1 Inleiding 289
9.2 Verplichting tot uitvoering betaalopdracht 289
9.3 Kwalificatie van rol van betrokken dienstverleners 292
9.4 Uitvoeringstermijn 293
9.4.1 Inleiding 293
9.4.2 Reikwijdte wettelijke regeling 294
9.4.3 Relatie betaler-betaaldienstverlener betaler 295
9.4.4 Relatie begunstigde-betaaldienstverlener begunstigde 296
9.5 Inhouding kosten op bedrag overmaking 296
9.6 Vorderingen wegens uitvoering van betaalopdracht 297
9.7 Uitvoering betaalopdracht zonder instemming betaler 299
9.7.1 Inleiding 299
9.7.2 Rechtsverhouding betaler-rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 300
9.7.3 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 303
9.7.4 Rechtsverhouding betaler-rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 304
9.7.5 Rechtsverhouding betaler-onbevoegde opdrachtgever 304
9.7.6 Rechtsverhouding rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler-begunstigde 304
9.7.7 Rechtsverhouding rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler-betaalinitiatiedienstverlener 305
9.7.8 Aansprakelijkheid hulppersonen 305
9.7.9 Aansprakelijkheid derden 306
9.8 Gebrekkige uitvoering betaalopdracht geïnitieerd door betaler 306
9.8.1 Inleiding 306
9.8.2 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 306
9.8.3 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 308
9.8.4 Aansprakelijkheid hulppersoon 309
9.8.5 Aansprakelijkheid betaalinitiatiedienstverlener 309
9.8.6 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 311
9.8.7 Tijdige kennisgeving door betaaldienstgebruiker 311
9.8.8 Verlenen van ondersteuning 312
9.9 Niet of gebrekkige uitvoering betalingstransactie geïnitieerd door of via begunstigde 312
9.9.1 Inleiding 312
9.9.2 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 313
9.9.3 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 313
9.9.4 Aansprakelijkheid hulppersonen 314
9.9.5 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 314
9.9.6 Verlenen van ondersteuning 315
9.10 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad 315
9.11 Overmacht 318
9.12 Recht op terugbetaling 319

10 BETAALINSTRUMENTEN 325
10.1 Inleiding 325
10.2 Fiattering 325
10.3 Uitgavenlimiet 327
10.4 Blokkeren gebruik betaalinstrument 328
10.5 Verplichtingen houder betaalinstrument 329
10.6 Verplichtingen uitgever betaalinstrumenten 331
10.7 Risico van verzending betaalinstrument 332
10.8 Betalingstransacties zonder instemming 333
10.9 Reserveren van bestedingsruimte van kaarten 336
10.10 Betaalinstrumenten voor microbetalingen en afwijkingen van de wet 337
10.11 Oneerlijke handelspraktijken 339

11 ELEKTRONISCH GELD 341
11.1 Inleiding 341
11.2 Rechtskarakter betaling met elektronisch geld 341
11.3 Rechtsverhouding houder van elektronischgeldbegunstigde 343
11.3.1 Bevoegdheid en verplichting tot betaling met elektronisch geld 343
11.3.2 Het moment van betaling bij betaling met elektronisch geld 344
11.4 Rechtsverhouding egi-nemer van elektronisch geld 345
11.4.1 Inleiding 345
11.4.2 Informatieverplichtingen 345
11.4.3 Inhoud van de overeenkomst 346
11.4.4 Aansprakelijkheid bij niet-toegestane betalingstransacties 348
11.5 Rechtsverhouding egi-begunstigde van elektronisch geld 348
11.6 Dwingend recht 349

12 PRIVAATRECHTELIJK BEWIJS 351
12.1 Inleiding 351
12.2 Bewijslast 353
12.3 Bewijsmiddelen 357
12.4 Bewijskracht 360
12.4.1 Algemeen 360
12.4.2 De (elektronische) onderhandse akte 362
12.4.3 De elektronische handtekening 366
12.5 Bewijsovereenkomst 369

13 BESLAG EN INSOLVENTIE 371
13.1 Inleiding 371
13.2 Beslag 372
13.2.1 Derdenbeslag onder een betaaldienstverlener algemeen 372
13.2.2 Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen 374
13.2.3 Derdenbeslag onder betaler 377
13.2.4 Derdenbeslag onder betaaldienstverlener betaler 379
13.2.5 Derdenbeslag onder betaaldienstverlener begunstigde 381
13.2.6 Bankrekening en beslagvrije voet 383
13.2.7 Cumulatie van beslagen 384
13.2.8 Derdenbeslag ten laste van betaaldienstverlener 385
13.2.9 Misbruik van recht 386
13.3 Faillissement 386
13.3.1 Korte beschouwing insolventierecht 386
13.3.2 Gevolgen faillissement beslagdebiteur 389
13.3.3 Gevolgen faillissement betaler 391
13.3.3.1 Pauliana 391
13.3.3.2 Verrekening betaler-betaaldienstverlener 392
13.3.3.3 Verhaal curator 392
13.3.3.4 Automatische afschrijving 395
13.3.4 Gevolgen faillissement begunstigde 397
13.3.4.1 Pauliana 397
13.3.4.2 Betaling tijdens faillissement begunstigde 397
13.3.4.3 Verrekening begunstigde-betaaldienstverlener begunstigde 398
13.3.4.4 Automatische afschrijving (incasso) 401
13.3.4.5 Chargebacks 402
13.3.5 Gevolgen faillissement betaaldienstverlener 402
13.3.5.1 Rechtspositie betaaldienstgebruiker 402
13.3.5.2 Afwikkelsystemen 404
13.3.5.3 Curator en de faillissementsrekening 410

Literatuurlijst 411