Vertrouwen in het burgerlijke recht

Woord vooraf V

De sonetti romaneschi van Giuseppe Gioachino Belli 1
Arthur Hartkamp
I. Het leven van Belli 1
II. De sonetti romaneschi 4
III. Uitgaven en vertalingen 7
IV. Over deze vertaling 9

La Providenza (29 settembre 1830) – De voorzienigheid (29 settembre 1830) 11
(Giuseppe Gioachino Belli) – vertaling Arthur Hartkamp

Vertrouwelijk – Uitnodiging voor Liber amicorum 13
Tijn Kortmann

Een andere kijk op “vertrouwen/werking jegens derden/integriteit” 15
Marc Kortmann

Bouwen met vertrouwen 21
Thijs Kortmann

Afscheid 27
Nico Bouwman

La povera madre (30 november 1832) – De arme moeder (30 november 1832) 29
Giuseppe Gioachino Belli – vertaling Arthur Hartkamp

Berend Botje en het afwezigen- en vermissingsrecht 31
Steven Bartels
1. Inleiding 31
2. De hoofdregels en de uitzonderingen 31
3. Afwezigheid en vermissing 32
3.1 De afwezige, zijn bewindvoerder en hun (on)bevoegdheden 32
3.2 De beschikkende afwezige en de bescherming van de verkrijger 36
3.3 De onbevoegd ‘beschikkende’ bewindvoerder en de bescherming van de verkrijger 39
3.4 Beschikking tijdens vermissing en de terugkeer van de vermiste 40
4. Slotbeschouwing 43

“Mag het een vorderingetje meer zijn?”
Over de opkomst en grenzen van stapled claims (Parallel debt-achtige structuren) in de financieringspraktijk 45
F.E.J. Beekhoven van den Boezem
1. Inleiding 45
2. Parallel debt ten behoeve van een security trustee 46
3. Contractuele regresvorderingen bij overwaarde- of wederzijdse zekerhedenarrangementen 49
4. Payment obligation bij reverse factoring 54
5. Ten slotte 57

Vertrouwen in de faillissementscurator 59
Willem Bekkers
1. Inleiding 59
2. De bijzondere rol van de curator 60
3. Ontwikkelingen in de faillissementspraktijk en de wetenschap 63
4. Herbezinning op schuldenaarschap 66
5. Een nieuwe insolventiewet 68
6. Ten slotte 71

Schikken en exonereren bij hoofdelijke aansprakelijkheid met een 6:14-clausule 73
G.A.J. Boekraad
1. Inleiding 73
2. Schikken met een 6:14-clausule 74
2.1 Reikwijdte 6:14-clausule 74
2.2 Regres op andere grondslag dan hoofdelijkheid 76
2.3 Verplichting tot toepassing 6:14-constructie impliciet in de afstand besloten achten? 78
2.4 Wettelijke uitzonderingen op de hoofdregel 83
2.5 Gevolgen van de schikking voor de vordering op de andere schuldenaren 86
2.6 Enkele andere gevolgen van een schikking met een 6:14-clausule 92
3. Exoneraties bij hoofdelijkheid en de rol die de 6:14-clausule daarin kan spelen 94
4. Tot slot 101

Vertrouwen in mensen of vertrouwen in regels 103
Ybo Buruma
Dik en dun vertrouwen 104
De aard van de regels in de netwerksamenleving 107
De rechter en het vertrouwen in de netwerksamenleving 109
Rechtspraak, regelgeving en vertrouwen 111
Rechtspraak, strafbaarheid en vertrouwen 114
Slot 117

Vertegenwoordiging en handel voor eigen rekening in de financiële sector 119
D. Busch
1. Aanleiding 119
2. Inleiding 119
3. Vier transactiemodaliteiten 121
3.1 Algemeen 121
3.2 Uitvoering van cliëntorders via de gereglementeerde markt of een MTF 121
3.3 Louter handelen voor eigen rekening 123
3.4 Uitvoering van cliëntorders via (systematische) internalisatie 124
3.5 Uitvoering van cliëntorders via agency crosses 127
4. Beleggersbescherming 130
5. Handel voor eigen rekening en handel voor rekening van de belegger: geen gerechtvaardigd onderscheid om de mate van beleggersbescherming vanaf te laten hangen 131
5.1 Algemeen 131
5.2 De redelijke verwachtingen van beleggers 132
5.3 Flinterdun, willekeurig en eenvoudig te manipuleren onderscheid 132
5.4 Grant Estates Ltd. and others v. Royal Bank of Scotland 134
5.5 Ook volgens MiFID II geen bruikbaar onderscheid 144
5.6 De Effectenlease-arresten 146
5.7 The U.K. Government Response to the Kay Review 146
6. Conclusie 148

Het doorbreken van de (wettelijke) rangorde van boedelvorderingen 151
Hoe moet een onrechtmatig verkregen (executie)opbrengst worden verdeeld?
N.E.D. Faber en N.S.G.J. Vermunt
1. Inleiding 151
2. Paritas creditorum behoudens wettelijke redenen van voorrang 153
3. Niet-wettelijke redenen van voorrang 155
3.1 Twee nader te noemen uitzonderingen 155
3.2 Een onverschuldigde betaling als gevolg van een onmiskenbare vergissing 156
3.3 Het gefrustreerde pandrecht 159
3.4 Vergelijkbare gevallen; nieuwe vragen en problemen 161
4. Tot besluit 165

Nietigheid en de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid 167
A.S. Hartkamp

Het faillissement als achterhaald concept 185
J.J. van Hees
Inleiding 185
De opbrengsten van een faillissement 187
Enkele gevolgtrekkingen 191
De strekking van het faillissement 194
Tot slot 196

L’Apostolo dritto (22 december 1832) – De schrandere apostel (22 december 1832) 199
Giuseppe Gioachino Belli – vertaling Arthur Hartkamp

Beperking van aansprakelijkheid van accountants jegens derden 201
Toni van Hees
Inleiding 201
Recente rechtspraak over de beperking van aansprakelijkheid voor aan derden verschafte informatie 204
Savills/Pasman: een fout in een door een makelaar opgestelde verkoopbrochure 205
Rabobank Borger-Klenckeland/Makelaar X: aansprakelijkheid taxateur jegens financier 208
Literatuur over de beperking van aansprakelijkheid voor aan derden verschafte informatie 210
Verschil tussen ‘exoneratie’ van de eerste categorie met exoneratie van de tweede categorie 213
Exoneraties in verklaringen van de accountant ten behoeve van derden 214
Tot slot 215

Overheidssubjecten in publiek- en privaatrecht en iets over toerekening van het ene aan het andere subject 217
H.Ph.J.A.M. Hennekens
1. Inleiding 217
2. Publiekrechtelijk of privaatrechtelijk 217
2.1 Naar welke criteria? 217
2.2 Publiekrechtelijke rechtssubjecten 219
2.3 De natuurlijke en andere personen als rechtssubjecten 219
2.3.1 Het orgaan als onderdeel van de rechtspersoon 223
2.3.2 Van privaatrecht naar publiekrecht via het orgaan-begrip 226
2.3.3 Een tweede definitie van ambt 227
2.3.4 Bestuursorgaan in relatie tot het Awb-besluit 228
3. Toerekening van publiekrecht aan privaatrecht of omgekeerd 228
3.1 Formele rechtskracht en een wettelijke en rechterlijke dwaling 228
3.2 Toerekening van een door een onbevoegd ambt gedane toezegging 230
3.3 Toerekening van handelingen van bestuurders aan de rechtspersoon 231
3.4 Handelingen van ambtenaren toegerekend aan de rechtspersoon 233
4. Conclusies 235

Vertrouwen en authenticatie 239
B.P.F. Jacobs
Identificatie en authenticatie 239
Authenticatie en ondertekening 242
Identiteitsfraude en attributen 243
Conclusies 245

Dogmatiek en codificatie 247
Corjo Jansen
1. Inleiding 247
2. Waarom een codificatie? 249
3. Dogmatiek en codificatie 253
4. De rechtshandeling 256
5. Slotbeschouwingen 259

De stelplicht en bewijslast in het kader van de aansprakelijkheid van de pseudo-gevolmachtigde op grond van art. 3:70 BW 263
C.J.M. Klaassen
1. Inleiding 263
2. De aard, omvang en ratio van de aansprakelijkheid van de pseudo-gevolmachtigde 264
3. Enkele bewijsrechtelijke uitgangspunten 266
4. Bewijs van een (on)toereikende volmacht 268
5. Bewijs causaal verband 269
6. Wat van deze rechtspraak te denken? 270
7. De balans opmakend en afrondend 274

L’inferno (29 januari 1833) – De hel (29 januari 1833) 277
Giuseppe Gioachino Belli – vertaling Arthur Hartkamp

De ‘unidentified principal’ in het Nederlandse recht 279
J.S. Kortmann
Inleiding 279
Afbakening van het onderwerp: de unidentified principal versus de ‘nader te noemen meester’ 281
De unidentified principal in de PECL en het DCFR 283
De unidentified principal in het Nederlandse recht 285
Conclusie 289

Betalingsbeding en eigendomsvoorbehoud 293
J.H.A. Lokin
Woord vooraf 293
Rabo/Reuser 294
De feitelijke positie van de voorwaardelijke verkrijger 296
Conclusie Romeins recht 303
Nederlands recht 304
De goederenrechtelijke positie van de voorwaardelijke verkrijger 307
Curia locuta causa finita? 308
Slotsom 311

Getrust met pensioen 315
René Maatman en Sander Steneker
1. Inleiding 315
2. Nadelen van de alternatieven 316
2.1 Belanghebbenden zijn rechthebbenden 316
2.2 Een ‘special purpose vehicle’ is rechthebbende 318
3. Voordelen van het afgescheiden vermogen 320
4. Vermogens van een APF 322
5. Verkrijging door een APF 325
6. Overdracht door het APF 327
7. Fusie en splitsing van collectiviteitkringen 329
8. De collectiviteitkring als rechtssubject 331
9. Conclusie 334

Notaris, rechtszekerheid en derden 337
M.J.A. van Mourik
1. Inleiding 337
2. Rechtsorde, rechtsverkeer en rechtszekerheid 338
3. Rechtszekerheid als publiek belang in de notariële praktijk 341
4. Notaris en zijn zorgplicht jegens private derden in het algemeen 345
5. De notaris en zijn zorgplicht jegens private derden in het bijzonder 347
6. De notaris en zijn zorgplicht jegens de overheid als derde, inclusief de belastingdienst 352
7. Kortom 354

Bescherming van vertrouwen in het familie(vermogens)recht 355
A.J.M. Nuytinck
1. Inleiding 355
2. Personen- en familierecht 356
a. Huwelijksrecht 356
b. Afstammingsrecht 356
c. Gezagsrecht c.a. 357
d. Meerderjarigenbewind en mentorschap 359
3. Huwelijksvermogensrecht 361
4. Erfrecht 366
5. Ten slotte 371

Li Cavajjeri (21 april 1834) – De ridders (21 april 1834) 373
Giuseppe Gioachino Belli – vertaling Arthur Hartkamp

Bescherming van derden tegen beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht 375
S. Perrick
1. Plan van behandeling. Pleidooi voor wetswijziging 375
2. De belangrijkste gevallen van beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht 376
3. In bepaalde gevallen is er een specifieke regeling van derdenbescherming 378
4. Geen algemene regeling ten aanzien van bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht 379
5. Bescherming van de verkrijger van een registergoed 380
6. Bescherming van verkrijger van aandelen op naam in een NV of BV 382
7. Europese erfrechtverklaring 383
8. De wet dient te worden aangepast 384

Bescherming tegen onvolledige registers bij europese merken en modellen 387
Antoon Quaedvlieg
De arresten Youssef Hassan en Thomas Philipps 387
Verdienen inbreukmakers derdenbescherming? 389
Goede trouw bij wilde inbreuken 390
De functie van de registratie 391
Beslissing en motivering van het HvJ EU 392
Context en doel art 23 wijzen op vermogensrechtelijk betrokkenen 393
Derdenbescherming van inbreukmakers beoordeeld vanuit de positie van de licentienemer 395
Art. 17, lid 6 GMV 395
Geen onderscheid vermogensrechtelijke vs i.e.-rechtelijke derdenwerking 398

Vertrouwen in de wetenschap(per): meer dan zo maar een mening 401
Theo Rasing
Inleiding 401
Vertrouwen in de wetenschap(per) 402
Wetenschap in een veranderende samenleving 407
Wetenschap en maatschappij 409
Epiloog 415

Klare taal!? 417
Over de betekenis van de begrippen ‘overdracht’ en ‘levering’, mede in relatie tot de leerstukken bekrachtiging, levering bij voorbaat en overdracht onder opschortende voorwaarde (Rabo/Reuser)
W.H.M. Reehuis
1. Inleiding 417
2. De begrippen overdracht en levering 418
2.1 Overdracht tegenover levering 418
2.2 Het begrip overdracht heeft twee gezichten gelijk een Januskop 418
2.3 Levering in relatie tot overdracht 420
2.4 Ratio onderscheid tussen overdracht en levering 421
2.5 Functionaliteit van een dubbel overdrachtsbegrip 423
2.6 Tussenconclusie 425
3. Bekrachtiging van de overdracht 425
3.1 Inleiding 425
3.2 Bekrachtiging van de overdracht, niet van de levering 426
4. Levering bij voorbaat van toekomstige goederen 427
4.1 Inleiding 427
4.2 Gevolg levering bij voorbaat 429
4.3 Géén levering of overdracht onder opschortende voorwaarde 430
5. Overdracht onder opschortende voorwaarde 430
5.1 Inleiding 430
5.2 De verbintenis tot overdracht onder opschortende voorwaarde 431
5.3 Onvoorwaardelijke levering 434
5.4 Overdracht onder opschortende voorwaarde 435
5.5 Positie vervreemder en verkrijger bij overdracht onder opschortende voorwaarde 438
5.6 Rabo/Reuser 438
5.7 Ratio toekenning ‘terstond ingaand eigendomsrecht onder opschortende voorwaarde’ 439
5.8 Nadere kanttekeningen 441
5.9 De betekenis van Rabo/Reuser voor het goederenrechtelijk systeem 443
5.10 Inpassing in het goederenrechtelijk systeem 446
5.11 Conclusie naar aanleiding van Rabo/Reuser 450
6. Tot slot 450

Goed trouwen! Over de beperkte(re) rol van de verknochtheid 453
Freek Schols
1. Uitwinning en beperkte gemeenschap van goederen 453
2. Verknochte schulden, een sfeeronderzoek 456
3. De interne draagplicht 462
4. Goed trouwen: met huwelijkse voorwaarden 464

De onherroepelijke volmacht: zekerheid onder de mantel van vertegenwoordiging 467
Ben Schuijling
1. Inleiding 467
2. Zekerheidsfunctie 467
2.1 Functie en verwante figuren 467
2.2 Enkele voorbeelden 469
3. Toelaatbaarheid 470
3.1 Bezwaren 470
3.2 Totstandkoming van art. 3:74 BW 470
3.3 Onopzegbare last 472
4. Verlening 473
4.1 Vormvereisten 473
4.2 Vereiste belang 473
4.3 Bijzondere en algemene volmacht 476
4.4 Herroepingsverbod met obligatoire werking 476
5. Beperkingen 477
5.1 Specifieke wettelijke beperkingen 477
5.2 Aanpassing door rechter 480
5.3 Zorgplicht van de gevolmachtigde 482
6. Gevolgen 483
6.1 Onherroepelijkheid en voortbestaan bij dood of ondercuratelestelling 483
6.2 Recht van substitutie 484
6.3 Bescherming wederpartij 485
6.4 Privatieve werking 486
7. Tot besluit 490

La golaccia (27 oktober 1834) – De hebzucht (27 oktober 1834) 493
Giuseppe Gioachino Belli – vertaling Arthur Hartkamp

Waakt voor achteloze daderschapsverdubbeling 495
C.H. Sieburgh
Een zorgvuldig handelend dienstverlener 495
De daderschapsverdubbelaar 496
Het berechte geval: advocaat, collectiviteit, wanprestatie, onrechtmatige daad 497
Fysiek verrichter en juridisch dader 503
Van fysiek verrichter naar juridisch dader: een bewuste beoordeling 507
Wanneer is de fysiek verrichter ook juridisch dader? 510
Vergelijkbare oplossingen in het ondernemingsrecht 512
Beoordeling van juridisch daderschap als vereiste voor vaststelling van aansprakelijkheid 514

Het sluiten van een licentieovereenkomst ten aanzien van een gemeenschappelijk IE-recht 517
J.B. Spath
1. Inleiding 517
2. Gebruik, genot, beheer en beschikken over een gemeenschappelijk goed 519
3. Gemeenschappelijke IE-rechten 524
3.1 Bepalingen over gemeenschappelijke IE-rechten 525
3.2 Het sluiten van een licentieovereenkomst als beheershandeling 532
4. Slotsom 537

NBW – 25 jaar bezit 539
A.V.M. Struycken
I. Numerus clausus ofwel een gesloten systeem 540
II. Bezit in het kader van een gesloten systeem 543
III. Plan van deze beschouwing 543
IV. Bezit van goederen niet zijnde zaken 543
V. Houderschap te relateren aan de staat van rechthebbende 545
VI. Verkrijging van eigendom van een roerende zaak 546
VII. Verkrijging van eigendom onder voorwaarde 548
VIII. Houderschap en bezit van een onroerende zaak 549
IX. Verjaring en verkrijging van onroerend goed 550
X. Verjaring van de revindicatie van een onroerende zaak: afschaffen 555
Conclusie 557

Wie is de schuldeiser in de faillissementswet; a matter of trust? 559
Reinout Vriesendorp
1. Inleiding 559
2. Verschijningsvorm 559
3. Het schuldeisersbegrip in de faillissementswet 562
3.1 Wie is schuldeiser in procedurele bepalingen? 563
3.2 Wie is schuldeiser in materiële bepalingen? 564
3.3 Wie mag de faillissementswettelijke schuldeisersbevoegdheden uitoefenen? 565
4. De obligatiehouder en de trustee: gemengd schuldeiserschap? 565
4.1 Legal owner (trustee) vs beneficial owner (obligatiehouders): aan wie vallen de schuldeisersbevoegdheden toe? 566
4.2 De schuldeisersbepalingen in titel I en II Fw tegen het licht gehouden 567
4.2.1 De procedurele bepalingen in faillissement 567
4.2.2 De procedurele bepalingen in surseance van betaling 569
4.2.3 De materiële bepalingen in faillissement en surseance van betaling 569
5. Tot besluit 570

‘De man van mijn man is mijn man niet’ 571
Beschouwingen over accessoiriëteit in het leenrecht van de Libri feudorum
W.J. Zwalve
Inleiding: het leenrecht 571
De leenrechtelijke rechtsbetrekking 574
Vervreemding van leengoederen 578
Leerstellige bezwaren en oplossingen 590
Conclusie en een Gelders excurs 594

Publicatielijst/list of publications 597
Promoti 615
Erepromoti 616