Mediation in arbeidszaken

Woord vooraf / 11
Gebruikte afkortingen / 13

1 Inleiding mediation / 15
1.1 Inleiding / 15
1.2 Wat is mediation? / 15
1.3 De principes van mediation / 16
1.3.1 Algemeen / 16
1.3.2 Vrijwilligheid / 16
1.3.3 Vertrouwelijkheid / 17
1.4 Het verloop van mediation / 19
1.4.1 Het kiezen van een mediator / 19
1.4.2 De intake / 20
1.4.3 Het verdere verloop van de mediation / 21
1.4.4 De betrokkenheid van de advocaat / 22
1.4.5 Verslagen en afronding / 23
1.5 Wanneer kan (verwijzing naar) mediation succesvol zijn? / 24
1.5.1 Succesindicatoren en contra-indicaties: algemeen / 24
1.6 Voor- en nadelen van mediation / 25
1.7 De organisatie van mediation in Nederland / 26

2 Specifieke aspecten van arbeidszaken / 29
2.1 Inleiding / 29
2.2 Wat wordt bedoeld met arbeidszaken? / 29
2.3 Vrijwilligheid / 30
2.4 Partijen aan de mediationtafel / 31
2.5 Machtsongelijkheid / 32
2.6 Kosten van de mediation / 33
2.7 Vertrouwelijkheid / 35
2.8 Individuele intake/caucus / 37
2.9 Exittraject / 40
2.10 Interne mediator / 41
2.11 Eindbericht en geheimhouding / 41
2.12 Evaluatie werkafspraken / 42
2.13 Rol van advocaten en adviseurs / 42

3 Oorzaken en achtergrond van geschillen in organisaties / 45
3.1 Inleiding / 45
3.2 Het belang van kennis van oorzaken en achtergrond van geschillen in organisaties / 45
3.3 Systeemtheorie / 46
3.3.1 Wat is een systeem? / 46
3.3.2 Wederzijdse beïnvloeding / 46
3.3.3 Systemische ordeningsprincipes / 47
3.3.4 Problemen in een organisatie / 48
3.3.5 Acties bij problemen op het systemisch niveau / 50
3.3.6 Transformatieve aanpak / 51
3.4 Soorten geschillen in organisaties / 52
3.4.1 Zakelijke aspecten / 52
3.4.2 Relationele aspecten / 53
3.4.3 Intrapersoonlijke aspecten / 54
3.4.4 Combinaties / 55
3.5 Mediation bij grensoverschrijdend gedrag / 55

4. Wettelijk kader / 57
4.1 Inleiding / 57
4.2 Kennis van het wettelijk kader in relatie tot mediation / 57
4.3 Ontslagrecht / 58
4.3.1 Drie ontslagroutes / 58
4.3.2 UWV-procedure / 59
4.3.3 Ontbindingsprocedure / 60
4.3.4 (Hoger) beroep tegen beslissing rechter en UWV / 61
4.3.5 Beëindiging met wederzijds goedvinden / 62
4.4 Vergoedingen en voorzieningen bij beëindiging van de arbeidsrelatie / 63
4.4.1 Transitievergoeding / 63
4.4.2 Billijke vergoeding / 66
4.4.3 Vervangende voorziening voor transitievergoeding in cao en samenloop met andere rechtspositionele voorzieningen / 66
4.4.4 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector / 67
4.4.5 De Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen / 68
4.5 Werkloosheidswet / 68
4.5.1 Recht op WW / 68
4.5.2 Fictieve opzegtermijn / 69
4.5.3 Hoogte WW-uitkering / 70
4.5.4 Accepteren van passend werk / 70
4.5.5 Verwijtbaar werkloos / 70
4.6 Wettelijke regelgeving bij ziekmelding / 71
4.6.1 Loon bij arbeids(on)geschiktheid / 71
4.6.2 Wet verbetering poortwachter en Ziektewet / 72
4.7 Werkkostenregeling / 74
4.8 Gelijkebehandelingswetgeving / 75
4.9 Arbeidsomstandighedenwet / 75

5 Mediation en de zieke werknemer / 77
5.1 Inleiding / 77
5.2 Mediation en de zieke werknemer / 77
5.3 De bedrijfsarts als verwijzer / 78
5.4 Beoordeling door de bedrijfsarts / 79
5.5 Partijen aan de mediationtafel / 81
5.6 Gedrag aan de mediationtafel / 82
5.7 De rol van een vertrouwenspersoon en andere derden / 82
5.8 Mogelijke oplossingen in het kader van mediation / 83
5.9 Verslaglegging en geheimhouding / 85

6 Exitmediation / 87
6.1 Inleiding / 87
6.2 Wat is exitmediation? / 87
6.3 Procedurele aandachtspunten bij exitmediation / 88
6.3.1 Strategisch inzetten van mediation / 88
6.3.2 Verschillende insteek / 88
6.3.3 Overeenkomsten exitmediation en echtscheidingsmediation / 89
6.3.4 Mediation als instrument / 90
6.4 Exitmediation en de zieke werknemer / 92
6.5 Inhoudelijke aandachtspunten bij exitmediation / 93
6.5.1 De beëindigingsovereenkomst / 93
6.5.2 Het tijdstip van beëindiging van de arbeidsovereenkomst / 93
6.5.3 De vergoeding / 94
6.5.4 Kosten voor opleiding, outplacement / 96
6.5.5 Kosten van rechtsbijstand / 96
6.5.6 Concurrentie- en relatiebedingen / 97
6.5.7 Afscheid en communicatie / 98
6.5.8 Samenloop met andere regelingen zoals cao’s en rechtspositieregelingen / 99
6.5.9 Afwikkeling arbeidscontract / 99
6.5.10 Openbaarheid beëindigingsovereenkomst / 99
6.5.11 Juridische consequenties / 100
6.5.12 Wettelijke bedenktermijn / 100

7 Collectieve geschillen / 101
7.1 Inleiding / 101
7.2 Wat zijn collectieve geschillen? / 101
7.3 Specifieke aandachtspunten bij mediation van collectieve geschillen / 102
7.3.1 Onderwerpen in collectieve geschillen / 102
7.3.2 Beroep bij de Ondernemingskamer / 102
7.3.3 Partijen aan de mediationtafel en mandaat / 103
7.3.4 Omgaan met de achterban/managen van verwachtingen / 104
7.3.5 Individuele gesprekken/caucus / 104
7.3.6 Communicatie en informatie tussen centrale en lokale ondernemingsraden / 105
7.3.7 Eéndagsmediation / 106
7.3.8 Premediation en preventieve mediation / 106

8 Meerpartijenmediation / 107
8.1 Inleiding / 107
8.2 Wanneer is sprake van meerpartijenmediation? / 107
8.3 Inzicht in groepsdynamica / 107
8.4 Fasen in het groepsontwikkelingsproces / 108
8.4.1 De voorfase en preventieve mediation / 108
8.4.2 De oriëntatiefase / 109
8.4.3 De machts- en affectiefase / 109
8.4.4 De fase van de autonome groep / 110
8.4.5 De afsluitingsfase / 110
8.4.6 Verhouding tussen de verschillende fasen / 111
8.5 Specifieke aandachtspunten bij meerpartijenmediation / 111
8.5.1 De voorbereiding / 111
8.5.2 Partijen aan de mediationtafel / 112
8.5.3 Individuele gesprekken / 113
8.5.4 Huiswerk / 114
8.5.5 Werken in subgroepen / 116
8.5.6 Omgaan met de achterban / 117
8.5.7 Vaardigheden en technieken bij meerpartijenmediation / 117
8.5.8 Verslaglegging / 118
8.5.9 Nazorg / 118
8.6 Valkuilen / 118
8.7 Co-mediation / 119
8.8 Werken met instrumenten / 120
8.8.1 Hoe instrumenten in te zetten? / 120
8.8.2 Kernkwaliteiten / 121
8.8.3 Belbin-teamrollen voor mediators / 123

9 Vastlegging van in mediation gemaakte afspraken / 125
9.1 Inleiding / 125
9.2 Taak van de mediator: het vastleggen van de afspraken / 125
9.3 Juridisch kader / 125
9.4 De inhoud van de overeenkomst / 127
9.5 Vastlegging tussentijdse afspraken / 132

10 Praktijkvragen over vrijwilligheid en vertrouwelijkheid in arbeidsmediations / 133
10.1 Inleiding / 133
10.2 Vragen met betrekking tot de vrijwilligheid van mediation / 133
10.3 Vragen met betrekking tot de vertrouwelijkheid van mediation / 138

Bijlage 1. Checklist intake / 145
Bijlage 2. Checklist exit / 147

Literatuurlijst / 149
Over de auteurs / 153
Trefwoordenregister / 155