Interculturele competenties

Woord vooraf 3

DEEL 1
Wat is cultuur? 9
1 Dynamische definitie van cultuur 11
1.1 Inleiding 11
1.2 Cultuur is van een groep 13
1.3 Cultuur is aangeleerd 15
1.4 Cultuur is relatief 16
1.5 Cultuur is betekenisgeving 18
1.6 Betekenisgeving door context 22
1.7 Cultuur is een comfortzone 24
1.8 Buiten de comfortzone: zo hoort het niet 25
Samenvatting 29
Vragen en opdrachten 30

2 Waar komt cultuur vandaan? 33
2.1 Inleiding 33
2.2 Universele dilemma’s en basisaannames 35
2.3 De evolutie van culturen 37
2.4 Hoe uit de universele dilemma’s een cultuur ontstaat 41
Samenvatting 46
Vragen en opdrachten 47

3 Culturele identiteit 49
3.1 Inleiding 49
3.2 Culturele software voor de hersenen 51
3.3 Subculturen 54
3.4 Landenculturen 56
3.5 Stereotypering 59
Samenvatting 63
Vragen en opdrachten 64

DEEL 2
Kennis opdoen: modellen en theorieën 67
4 Het meten van cultuurverschillen 69
4.1 Inleiding 69
4.2 Geschiedenis van interculturele communicatie 71
4.3 Waarom we cultuurverschillen willen meten 73
4.4 Meten is weten 75
4.5 Model van Hall: basiswaarden van communicatie 77
4.6 Model van Kluckhohn 80
Samenvatting 84
Vragen en opdrachten 86

5 Werken met het model van Geert Hofstede 89
5.1 Inleiding 89
5.2 Culturele dimensies 92
5.3 Machtafstandsindex 92
5.4 Individueel of collectief 96
5.5 Assertief of bescheiden: masculiene en feminiene landen 101
5.6 Onzekerheidsvermijding 105
5.7 Lange- of kortetermijngerichtheid 110
5.8 Hedonisme versus soberheid 113
5.9 Model van Hofstede toegepast op het stageverslag Vietnam 115
Samenvatting 119
Vragen en opdrachten 121

6 Werken met het model van Richard Lewis 123
6.1 Inleiding 123
6.2 Drie cultuurtypen 125
6.3 Linear-Active culturen 127
6.4 Reactive culturen 130
6.5 Multi-Active culturen 133
6.6 Aandachtspunten bij het model van Lewis 136
6.7 Persoonlijke test 137
6.8 Model van Lewis toegepast op het stageverslag Ecuador 139
Samenvatting 142
Vragen en opdrachten 143

DEEL 3
Competenties leren: interculturele communicatie in de praktijk 145
7 Culturele aspecten van communicatie 147
7.1 Inleiding 147
7.2 Communiceren is coderen en decoderen 149
7.3 Interculturele communicatie 151
7.4 Culture shock 151
7.5 Interculturele sensitiviteit 157
7.6 Model van Bennett 158
Samenvatting 166
Vragen en opdrachten 167

8 Effectief communiceren met andere culturen 169
8.1 Inleiding 169
8.2 Herkennen van een culture shock 171
8.3 Hoe om te gaan met de reflexreacties van een culture shock 174
8.4 Interculturele sensitiviteit vergroten: drie manieren 176
8.5 De vierde manier om interculturele sensitiviteit te vergroten: doorlopen van het model van Bennett 178
8.6 De vijfde manier om interculturele sensitiviteit te vergroten: diverse perspectieven kunnen innemen 180
8.7 Communiceren met twee partijen 184
8.8 Gouden omgangsregels van Lewis 186
Samenvatting 188
Vragen en opdrachten 190

9 Herkennen van verborgen culturele communicatie 193
9.1 Inleiding 193
9.2 De culturele ijsberg met verborgen betekenissen 195
9.3 Voorbeelden van verborgen betekenissen 196
9.4 Verborgen betekenissen van communicatiestijlen 202
9.5 Verborgen machtsbronnen 208
Samenvatting 213
Vragen en opdrachten 215

10 Omgaan met culturele conflicten 217
10.1 Inleiding 217
10.2 Definitie van conflict 219
10.3 Een cultureel conflict aangaan 220
10.4 Overtuigingen loslaten 222
10.5 Individuele overtuigingen in een cultureel conflict 226
10.6 De culturele dialoog voeren 228

Samenvatting 236
Vragen en opdrachten 238
Geraadpleegde literatuur 239
Over de auteur 240
Register 241
Illustratieverantwoording 244