Cryptomanie - ‘Een geweldig inkijkje’

Toen de New Yorkse journalist Zeke Faux werd gevraagd door zijn opdrachtgever Bloomberg om een stuk te schrijven over stablecoins wist hij nog zo goed als niets over dit fenomeen. Stablecoins hebben een vaste waarde, één dollar, en zijn bedoeld om crypto’s van de ene beurs naar de andere te verhandelen of om investeringen te parkeren in stabiele activa. Tether is een van de belangrijkste stablecoins. Dagelijks worden er voor miljoenen dollars in tether verhandeld en er zijn zo’n vijftig miljoen tethers in omloop. Maar het is onduidelijk waar de dollars zijn die de waarde van deze munt garanderen. Als de munt tether oplichterij is, dan zou de hele cryptozeepbel kunnen leeglopen... Faux raakt gefascineerd door het verhaal van achter Tether. Voor het echte mooie verhaal hoopt hij dat de boel is ingestort vóór de deadline van zijn boek.

Mighty Duck en Inspector Gadget

Faux volgt de belangrijkste spelers in de cryptowereld op congressen in Miami en feesten op de Bahama’s en New York. Hij probeert ze te spreken op hun jachten, in smoothy-tentjes of bij ze thuis. Stuk voor stuk zijn het kleurrijke figuren en elke munt of beursplatform zou weer een nieuw verhaal kunnen opleveren. Bijvoorbeeld over de oprichter van Tether, Pierce Brock een voormalig kindacteur uit Disneys ijshockeyfilm The mighty ducks. In de jaren negentig werkte hij met een compagnon aan een streamingplatform dat het nooit is geworden. De compagnon werd vervolgd voor seksueel misbruik met kinderen. Door de videogames die hij speelde tijdens het onderduiken in Malaga raakt hij geïnteresseerd in crypto.

De latere eigenaar van Tether en het beursplatform Bitfinex is Giancarlo Devasini, een Italiaan die vroeger plastisch chirurg is geweest en later een bedrijf had dat illegaal gekopieerde software van Microsoft als origineel verkocht. De onverkoopbare cd’s van zijn failliete bedrijf heeft hij voor bitcoins verkocht, waarna hij zijn zaken verlegd heeft naar crypto. Tether had moeite om een bank te vinden, aangezien bijna alle banken beducht zijn voor witwaspraktijken. Dat kan eenvoudig met crypto’s waar je je niet hoeft te identificeren. De enige bank die Tether accepteerde was Deltec Bank & Trust op de Bahama’s. Eigenaar Jean Chalopin was in het verleden producent van Inspector Gadget: een bekende cartoonserie uit de jaren tachtig. Faux vond gedurende dit onderzoek nog geen concreet bewijs van fraude met tether.

Sam Bankman-Fried

Gaandeweg raakte Faux ook op het spoor van het toen nog alom geprezen cryptotalent Sam Bankman-Fried, die ook op de Bahama’s was neergestreken. Bankman-Fried is de zoon van twee hoogleraren rechten van de Stanford Universiteit (Bankman en Fried). Hij studeerde natuurkunde op MIT tot hij daar met effectief altruïsme in aanraking kwam. Deze stroming is van mening dat de meeste zinvolle vorm van filantropie zich richt op de bekostiging van goede doelen met de grootste impact. Hij gaat voor het handelskantoor Jane Street werken. Met zijn wiskundige inzicht zag hij hoe makkelijk het is om geld te verdienen voor goede doelen. Maar hij besloot een start-up in crypto op te zetten en nog meer geld te verdienen, zogenaamd voor goede doelen. Met een aantal vrienden van vroeger zette hij Alameda research op, een handelskantoor zoals Jane Street, maar dan in crypto, waarmee hij veel geld verdient door gebruik te maken van koersverschillen. Vervolgens zette hij FTX op, een beursplatform. Net als bij Tether en Bitfinex was er geen haan die kraaide over de belangenverstrengeling van het handelskantoor en het beursplatform.

Ponzifraude, pump and dump

Bankman-Fried is opvallend openhartig richting Faux en speculeert met hem mee over mogelijke ponzifraude waarbij de winst wordt gefinancierd door de inleg van steeds weer nieuwe klanten. Veel cryptomunten gaan zo te werk. Hun populariteit wordt opgeblazen door promotie van de munt door filmsterren, fotomodellen, rappers en profsporters. Veel van Bankman-Frieds geld gaat naar promotiekosten. Zo heeft hij in Miami een sportarena laten omdopen in FTX Arena. Faux verwijst regelmatig naar de historische oorsprong van allerlei fraudefenomenen, zoals de pump and dump, waarbij de eigenaren een waardeloos aandeel promoten om mensen aan te sporen om in te stappen. Als de koers op grote hoogte is, verkopen ze het aandeel en stoppen ze met de promotie, waardoor de koers keldert en de inleggers hun geld kwijt zijn. Dit gebeurde veel in de jaren tachtig op Wall Street en nu dus met crypto’s. Hij noemt ook negentiende-eeuwse voorbeelden zoals die van con men in de Mid-West die een nepbankfiliaal ensceneerden, en hun overmoedige slachtoffers enthousiast maakten om veel geld in te leggen waarna het hele filiaal van de aardbodem verdween. Hij noemt de Wild cats, negentiende-eeuwse banken in woestijnstadjes die hun eigen waardepapieren drukten en konden bijdrukken zonder dat iemand er erg in had. Ze lagen te afgelegen voor een bankrun.

Verveelde apen

Op het hoogtepunt van de cryptohausse zijn alle ogen in de cryptowereld gericht op NFT’s. Dit zijn de eigendomsbewijzen van digitale afbeeldingen. Erg populair onder crypto-fanaten zijn de Bored apes, plaatjes van onooglijke apen, waaronder exemplaren met kots op het hoofd, doorbloede ogen, en een hemd gemaakt van maden. De oprichters hebben honderden miljoenen dollars verdiend met de verkoop van de apen en kavels op een niet bestaand apenbordspel. Ze bedachten ape coin en verdeelden er een aantal onder apenbezitters. Zelf hielden ze hier ook weer een miljoen aan over. Niemand had het idee bij de neus te zijn genomen.

Faux wil naar het ApeFest in New York en heeft daarvoor een Bored ape nodig. Hij wilde bovendien geen buitenstaander zijn, maar echt betrokken zijn in die cryptowereld. Het kost hem $20,000 om de goedkoopste aap te kopen. Na overleg met zijn vrouw heeft hij doorgezet en geld tijdelijk uit het studiefonds van zijn kinderen gehaald. Om zijn aankoop te voltooien moest hij door tal van digitale hoepels springen en overal commissie afdragen. Tot zover het gemak van de crypto-economie... Faux begon zijn creditcard steeds meer te waarderen. Op het feestje zwaait iedereen met zijn crypto-wallet en kijken ze hem scheef aan met zijn goedkope aap die hij liefkozend Mr. Scum heeft genoemd. Later verkoopt hij Mr. Scum, tegen slechts een klein beetje verlies.

Varkenszwendel en slavernij

Op een gegeven moment krijgt Faux een berichtje op zijn telefoon van ene Vicky. Hij kent haar niet, maar ze stuurt meteen een sexy foto van haar benen. Faux beseft dat hij met een oplichter te maken heeft, en is benieuwd naar de vervolgstappen. Het duurt een tijdje, maar na een paar dagen flirterige berichtjes over en weer probeert Vicky hem uiteindelijk over te halen om crypto’s te kopen via een of andere nep app. Faux gaat het spoor van deze vorm van oplichting achterna. Het wordt varkenzwendel genoemd. In de relatie tussen oplichter en slachtoffers laten de slachtoffers zich vetmesten met mooie beloftes om uiteindelijk ‘geslacht’ te worden.

Faux komt uit in Cambodia, waar de afzenders van deze berichten werken. Het zijn gevangenen in kampen die door Chinezen worden gerund. Uit heel Zuidoost Azië worden ze gelokt op banenplatforms en dan vastgezet en gedwongen dit werk te doen. Ze worden fysiek mishandeld en lang niet iedereen overleeft het. Faux praat met een influencer die een aantal gevangenen heeft vrijgekregen met losgeld. Hij bezoekt een hotel en een casino dat naast deze gevangeniskampen is gesitueerd. De instanties in Cambodia werken samen met de Chinese maffia. Behalve een paar non-profit organisaties die tegen mensenhandel strijden is er weinig aandacht voor de slachtoffers. De cryptobedrijven kijken eveneens weg, terwijl die een grote rol hebben aangezien de hele zwendel met cryptomunten wordt gedaan. Overal zijn wisselkantoortjes waar je tethers tegen dollars or andere munten kan wisselen.

Ongelooflijke verhalen

Het boek is een aaneenschakeling van ongelooflijke verhalen, bijvoorbeeld het verhaal van Dutch en Razzlekhan, een totaal maf jong stel uit Brooklyn dat de cryptobeurs Bitfinex had bestolen. Of het verhaal van de Filipijnse dorpen die zich massaal hebben ingekocht in het spel Axie Infinity om daarmee crypto’s te verdienen. Faux heeft zich duidelijk moeten inhouden om niet elke munt en de mensen erachter tot een verhaal uit te werken.

Faux zelf blijft ronduit sceptisch. Hij weet dat het allemaal fraude en bedrog is. Hij laat zich niet verleiden om zijn informatie door te spelen en daar een miljoen dollar voor te krijgen. Hij laat zich uitlachen door zijn vrienden die lekker hebben verdiend aan crypto’s. Zijn integriteit als journalist staat voorop. Zijn deadline voor het boek pakte niet slecht uit. Toen Bankman-Fried het faillissement van FTX had aangevraagd en hij gearresteerd dreigde te worden, slaagde Faux erin om dertien uur met Bankman-Fried door te brengen. Die legt uit dat hij vooral naïef is geweest, waardoor dingen zijn misgegaan. Bankman-Fried zit inmiddels in de gevangenis, waar hij een straf van 25 jaar mag uitzitten.

Terwijl veel crypto’s zijn omgevallen of diep in waarde zijn gedaald, gaat het met Tether intussen heel goed. Dat heeft een groot deel van zijn activa in Amerikaanse staatsobligaties. Sinds de rentetarieven zijn verhoogd, heeft dat zeer veel geld in het laatje gebracht. Aangezien Tether geen winst uitkeert aan de mensen van wie het munten beheert, is dit vrijwel allemaal pure winst. Misschien komt de ondergang van Tether ooit nog wel. In elk geval heeft Faux met dit boek al een geweldig inkijkje gegeven in de cryptowereld. Het journalistieke platform Follow the Money heeft het vertaald in het Nederlands uitgebracht.