Canon van de HRM - 50 Theorieën over een vakgebied in ontwikkeling is de volledige titel van het boek dat is samengesteld onder redactie van Willem de Lange, Peggy De Prins en Beatrice van der Heijden. Allemaal bekend in het vakgebied van de HRM in de lage landen. Het boek bestaat uit 50 hoofdstukken die allemaal iets vertellen over het relatief jonge vakgebied van de HRM.
Het boek geeft inzicht in de huidige stand van zaken in de HRM en kijkt terug naar hoe die visie zich in de loop ter tijd heeft ontwikkeld. Het boek is bedoeld als 'onmisbaar naslagwerk' voor professionals, wetenschappers en studenten. Gezien de schrijvers en samenstellers van dit boek past mij enige bescheidenheid, maar volgens mij zijn ze geslaagd in dat doel. Ik pretendeer ook wel enige kennis te hebben van dit vakgebied en ken, in ieder geval in het Nederlandse taalgebied, geen vergelijkbaar overzicht.
HRM is niet alleen een relatief jong vakgebied, maar ook een breed vakgebied, het kan gaan over competenties, werving en selectie, beloning, leiderschap, motivatie, inzetbaarheid enzovoort, enzovoort. Dit betekent ook dat de onderwerpen die opgenomen zijn in deze canon net zo breed zijn. Naast een duidelijke inhoudsopgave met daarin duidelijk opgenomen de auteurs, de theorieën en hun grondleggers, vind je ook achterin het boek nog een duidelijk trefwoordenregister, zoals je dat zou verwachten in een naslagwerk.
Dat de redactie is gedaan door wetenschappers is duidelijk te merken bij de inleiding van het boek. Er wordt toegelicht welke keuzes zijn gemaakt en waarom die keuzes zijn gemaakt ten aanzien van de op te nemen theorieën. De auteurs zijn zich bewust van het feit dat bij het maken van een schifting er ook altijd mensen zullen zijn die andere keuzes zouden hebben gemaakt. Soms gaat het ook over hele praktische keuzes. Bijvoorbeeld de keuze om de theorieën in chronologische volgorde op te nemen. Zodat naast de inhoud per theorie ook de ontwikkeling in de tijd goed uit de verf komt.
Eén van die keuzes waar discussie over kan zijn, gaat bijvoorbeeld over waar je begint in de tijd. De samenstellers hebben besloten om rond 1960 te beginnen. Dat betekent ook dat een aantal van de usual suspects op het gebied van organisatiekunde en HRM niet, of alleen zijdelings in andere hoofdstukken, aan bod komen. Taylor, Weber en Mayo krijgen bijvoorbeeld geen eigen hoofdstuk. Zelf vind ik het begrijpelijk dat er een keuze gemaakt moet worden en dat die keuze per definitie subjectief en tot op zekere hoogte arbitrair is. Maar dat laat wel onverlet dat ik het jammer vind dat bijvoorbeeld Taylor niet aan de orde komt. Juist in deze tijd van verregaande automatisering, lijkt Taylor in zekere zin relevanter dan ooit. Wat bijvoorbeeld te denken van de orderpickers in de grote magazijnen van Amazon, Bol.Com? Of de bezorgers van al dat moois? Zij worden vooral 'gemanaged' door hun handheld device, waarbij zorgvuldig wordt aangegeven hoe lang ze ergens over mogen doen, wanneer ze wat waar moeten halen of brengen, enzovoort. Taylor ten voeten uit, volgens mij.
De verschillende auteurs hebben van de redactie van dit boek veel vrijheid gekregen in de opzet van hun hoofdstuk, maar in elk hoofdstuk zijn wel dezelfde elementen te vinden. Dat is de kern van de theorie en de fundamentele concepten daarin, de achtergrond van de grondlegger van die theorie, de ontwikkelingen sinds het verschijnen van die theorie, de relevantie voor de praktijk en de theorie, een kritische reflectie van de auteur en hoe de auteur zich zelf verhoudt tot de theorie en haar grondlegger.
Die vrijheid zorgt enerzijds dat iedere auteur kan doen wat bij hem of haar past, maar zorgt daarmee soms wel voor inconsistenties in met name de opzet van het hoofdstuk. Elk hoofdstuk eindigt met een literatuuroverzicht dat soms wel en vaak niet is opgedeeld in primaire en secundaire bronnen, bijvoorbeeld. Ik begrijp waarom dat zo is, maar ik vond het wel een fijn onderscheid dat ik leuk had gevonden overal terug te zien.
Iets anders wat sommige auteurs wel doen en anderen niet, maar wat ik zelf wel prettig zou hebben gevonden, was een inleiding aan het begin van elk hoofdstuk waarin in een paar pennenstreken het onderwerp en de kern van de theorie even wordt beschreven, om vervolgens in de rest van het hoofdstuk verder te worden uitgewerkt. Sommige auteurs duiken direct de huidige context in, of de geschiedenis, of de inhoud. Een zeer beknopte inleiding van hooguit een halve pagina, zou gezorgd hebben voor meer overzichtelijkheid.
Natuurlijk is het onmogelijk om elk hoofdstuk apart te bespreken. Dat ga ik voor een boek van ruim 900 pagina's ook niet doen. Net zo natuurlijk is het dat in een boek met een dergelijke omvang in auteurs, onderwerpen en ambitie altijd kritiek kan zijn op keuzes die wel of niet gemaakt zijn. Een boek een Canon noemen, zal in die zin altijd discussie oproepen en dat is goed. Net zoals het bewustzijn dat dit een Canon is van nu, van deze tijd. Dat het vakgebied van de HRM in ontwikkeling is. Dat wellicht in een heruitgave over tien of twintig jaar weer andere keuzes gemaakt zullen worden en sommige hoofdstukken zullen vervallen, worden herzien en nieuwe hoofdstukken zullen worden toegevoegd. Dat gezegd hebbende denk ik dat de redactie en de vele auteurs die een bijdrage hebben geleverd een prachtig overzicht hebben gemaakt over HRM en hoe het zo gegroeid is. Canon van HRM is een mooi en nuttig naslagwerk, dat prettig is vormgegeven en ongetwijfeld zijn weg zal vinden onder studenten, wetenschappers en professionals. In dat opzicht is het beoogde doel van de samenstellers volgens mij gerealiseerd. Ik noemde de opzet al ambitieus en ik denk dat die ambities zijn waargemaakt.
Over Sippy van Akker
Sippy van Akker MSc is bestuurskundige en legt zich toe op coaching en consultancy op het gebied van mens, werk en zingeving. Sippy schrijft over deze onderwerpen op zinvollerleven.nl, platform voor bewust en zinvol leven en werken.
