De Roos van Leary is een favoriet instrument van veel trainers en coaches. Met de Roos kun je interactie ‘lezen', duiden en beïnvloeden: wat gebeurt hier eigenlijk, waarom gebeurt dat en hoe zou het anders kunnen?
‘De Roos van Leary, die ken ik wel. Heb ik een dagdeel gehad bij een training.' Dit hoor ik regelmatig als ik in mijn groepen vraag wie er bekend is met het model. Gelukkig betekent dat niet dat we dit onderdeel kunnen overslaan. De Roos is een rijk model! Aan de oppervlakte ligt de verdeling in de acht delen en hun onderlinge dynamiek. De basiskennis hierover veronderstellen de auteurs als bekend. Het ‘instapmodel' is Van Dijks basisboek ‘Beïnvloed anderen, begin bij jezelf.' In Interactiekunde voor professionals gaan de auteurs de diepte in. Om te beginnen bij het begin: hoe en waarom is de Roos eigenlijk tot stand gekomen? Met anekdotes als: hoe is het Leary gelukt om met de eer te gaan strijken en zijn naam aan het model te verbinden?
En dan echt de diepte in! Aan de grondslag van de Roos ligt een uitspraak van de wetenschapper Harry Stack Sullivan: ‘De mens is in zijn context voortdurend bezig om zich veilig te voelen in die context.' De Roos van Leary laat zien met welk gedrag mensen hun veiligheid willen creëren en welke effecten dat gedrag heeft. Helpend daarbij is het inzicht dat de Roos is te duiden op maar liefst vijf lagen. Aan de oppervlakte ligt het openlijk gedrag, de zichtbare en hoorbare interactie. Daaronder liggen de ‘bewuste beschrijving', oftewel het zelfbeeld en de ‘privaatsymboliek': wat zeggen symbolen en metaforen die iemand gebruikt? Daar weer onder ligt het ‘niet geuite onbewuste': welk gedrag mag iemand van zichzelf niet laten zien? En de allerdiepste laag is die van de waarden.
Door het hele boek staan voorbeeldcases uit trainingen en coaching, en aandachtspunten voor trainers en coaches om de vertaalslag van de theorie naar de praktijk te kunnen maken. Bij de individuele coaching is aandacht voor de Interpersonal Checklist, een vragenlijst die inzicht geeft in het zelfbeeld van de coachee en die als instrument voor 360-graden-feedback gebruikt kan worden. In de methodiek van deze lijst blijkt een extra as te zijn opgenomen, wat tot verwarring kan leiden over de precieze relatie met de octanten van de Roos. Omdat deze vragenlijst wetenschappelijk gevalideerd is, is het gebruik het puzzelen wel waard.
De Roos is geen model dat op zich staat. Van Dijk en Hustings besteden daarom een hoofdstuk aan de relatie met onder andere de teamrollen van Belbin, Kernkwadranten en MBTI. Ter inspiratie, want dit is geen compleet overzicht. De Roos gaat tenslotte over menselijk gedrag in interactie, en daar zijn talloze modellen en methoden voor in te zetten. Zelf gebruik ik bijvoorbeeld graag inzichten uit Voice Dialogue en Geweldloze Communicatie. En dat is precies de bedoeling van de auteurs. Van Dijk zegt hier zelf over: ‘Het is juist zo boeiend dat iedere professional zijn of haar eigen combinaties maakt en daarmee de Roos van Leary een plek geeft binnen een veel groter geheel. Dat is voor ons de kroon op het werk: dat de interactiecirkel onderdeel is en geen methode op zich.'
De Roos van Leary - Interactiekunde voor professionals is echt een aanrader voor trainers en coaches die met de Roos van Leary werken. Al heb je maar een dagdeel in je programma om ermee te werken, met de inzichten die dit boek biedt, kun je in dit dagdeel nog meer verdieping bieden.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
