Diagnose Transformatie - 'Inhoudelijk sterk'

Voor het borgen van kwantitatieve, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg is transformatie nodig: een fundamentele onomkeerbare verandering in visie en werkwijze van organisaties in de zorg. Diagnose Transformatie biedt een mooie toolkit voor wie ermee aan de slag wil gaan.

De adviseurs en managers Philip J. Idenburg en Monique Philippens hebben het met hun team van onderzoekers, redacteuren en vormgevers weer geflikt. Digitale Transformatie – Een toolkit voor grensverleggers in de zorg is opnieuw een mooi vormgegeven en inhoudelijk sterk boek. Een 282 pagina’s tellend handboek voor het transformeren van zorgorganisaties. Eerder schreven de auteurs al vergelijkbare ‘diagnoseboeken’ als Diagnose 2025 en Diagnose Zorginnovatie.   

Willen we de zorg betaalbaar, toegankelijk en kwalitatief beter maken, dan moet de zorg volledig op de kop, alles moet anders. In zorgland hebben ze daarvoor het woord ‘transformatie’ bedacht. Transformeren betekent volgens de auteurs dat je fundamentele, onomkeerbare veranderingen in visie en werkwijzen van organisaties doorvoert. Met nieuwe waarden, structuren, uitgangspunten, cultuur en gedrag. Hard nodig want oude visies, werkwijzen en waarden voldoen niet meer. Je voelt hem al aankomen: dit is een enorme veranderopgave en de praktijk laat zien dat dit geen eenvoudige klus is. Uit frustratie over zoveel misgelopen verander- en innovatietrajecten schreven de auteurs Diagnose Transformatie. Een product zoals ze zelf schrijven van een grote groep ‘dromers, denkers, doeners en durfals’. De auteurs bestudeerden met een groep experts een groot aantal geslaagde en mislukte transformaties in binnen- en buitenland en bundelde hun bevindingen in dit boek.

Diagnose Transformatie bestaat uit vier delen. In deel 1 passeren de belangrijkste 12 maatschappelijke en 22 technologische trends. Het geeft direct aan wat voor uitdagende omgeving de zorgsector is. Deel 2 beschrijft een toekomstbeeld voor de westerse gezondheidszorg met de kenmerken van een toekomstbestendige zorg. Die kenmerken hebben betrekking op vier invalshoeken: persoonlijk (op maat), preventief (voorkomen is beter dan genezen), predictief (voorspellend) en participatief (betrokkenheid). Iedere invalshoek heeft consequenties voor vier partijen: de patiënt zelf, de zorgverlener, de zorgorganisatie en de bepalers (overheid en brancheverenigingen) en betalers (zorginkopers en financiers) van zorg.

Deel 3 gaat over de daadwerkelijke transformatie. Het beschrijft een cyclische transformatie-aanpak die de naam ‘Transformatie Twister’ heeft gekregen. Hierbij onderscheiden de auteurs vier transformatiefases: doorzoeken, doorzien, doorzetten en doorleven. Daarna volgen vijf uitgebreide praktijkcases van zorgorganisaties die succesvol met hun transformatie aan de slag zijn gegaan:  Bernhoven ziekenhuis, Gesundes Kinzigtal (Duitsland), Siza, Mercy Virtual Care Center (USA) en Vincent van Gogh GGZ. Aangevuld met een groot aantal voorbeelden uit de praktijk van o.a. Diabeter, CardioVitaal, Kaiser Permante, Pluryn, Mayo Clinic, Martini-Klinik, Buurtzorg en Noona. Opvallend bij de praktijkcase van Bernhoven is dat de slechte financiële positie van het ziekenhuis en de rol van de zorgverzekeraar niet concreet worden genoemd als (mede) aanleiding voor de start van de transformatie in 2014. Volgens berichten in de media wilde zorgverzekeraar VGZ ziekenhuis Bernhoven alleen financieel overeind houden als men zou inzetten op een krimpstrategie. Over het creëren van ‘sense of urgency’ gesproken. Sindsdien daalt de omzet van Bernhoven jaarlijks en zet men in op de drie pijlers natuurlijk beter, natuurlijk inspirerend en natuurlijk gastvrij. VGZ heeft inmiddels met twaalf zorginstellingen dit soort krimpafspraken gemaakt onder het motto: niet meer, maar minder en beter. Bij alle praktijkcases komt goed naar voren dat een succesvolle transformatie begint aan de top, met sterk, gedurfd en visionair leiderschap.

In deel 4 beschrijven de auteurs hoe je de Transformatie Toolkit in de praktijk kunt toepassen. Je komt o.a. tools tegen voor complexiteitsanalyse, scenarioplanning, leiderschapsanalyse, storytelling, plateauplanning, patiëntreis, design thinking, Value Based Healthcare en Social Return On Investment (SROI).

Ieder hoofdstuk sluit af met een ‘wrap up’ waarin de belangrijkste conclusies en bevindingen nog eens kort de revue passeren. De auteurs sluiten ieder deel af met opdrachten waarmee je zelf aan de slag kunt. Bijvoorbeeld voor het formuleren van je eigen visie, ambitie, toekomstbeeld en transformatie-aanpak. Het boek sluit af met een Transformatie-agenda en conclusies waarbij als belangrijkste succesfactor wordt genoemd: het centraal stellen van waardecreatie.

Door het boek heen vind je vragen die de lezer aan het denken zetten zoals ‘hoe gaat u om met een toenemende zorgvraag?’, ‘wat merkt u van de veranderende relatie tussen patiënt en zorgverlener en hoe gaat u hiermee om?’ of ‘hoe gaat u om met zorg dichtbij de patiënt?’. Ook staan door het boek heen twaalf interessante columns van een breed gremium aan gastauteurs. Variërend van Machteld Huber (Positieve Gezondheid), John Mattison (CMIO Kaiser Permante) en Gerard van Grinsven (CEO Henry Ford West Bloomfield Hospital) tot Joris van Eijck (Directeur Zorg bij Menzis), Sanneke Langendoen (Innovator Digital Health Center) en Rudi Westendorp (Hoogleraar Ouderengeneeskunde). 

Diagnose Transformatie is een mooi vormgegeven, dik, degelijk en vlot geschreven handboek. Door de gekozen vorm eerder een bladerboek en naslagwerk dan een leesboek. Het boek bevat een groot aantal praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland, inzichten, adviezen, ervaringen, lessons learned, inspiratie, cijfers, tools en modellen. Het boek geeft goed aan wat er bij komt kijken als je met transformatie serieus aan de slag gaat. Waar je op moet letten en wat de grootste valkuilen en succesfactoren zijn. Behoor jij tot de grote groep dromers, denkers, doeners en durfals én grensverleggers in de zorg, dan is Digitale Transformatie een boek voor jóu!