Spreker en trainer Frank Weijers vult met zijn boek Ruimte een leegte in de wereld van het managementboek. Het essentiële verschil tussen die twee, ruimte en leegte, wordt op de laatste pagina met een quote van Piet Weisfelt krachtig samengevat: ‘Als ruimte geen grenzen zou kennen wordt het leegte, in leegte kun je niet leven’. In ruimte wel, en die is dus begrensd.
Vanuit deze benadering is het logisch dat Ruimte in belangrijke mate over grenzen gaat. Over eigen grenzen (leren) kennen, en die van anderen. Over grenzen aangeven. En over af en toe bewust over grenzen heengaan. Bijvoorbeeld als regels en procedures tegen de bedoeling blijken te werken. Dit wordt met een mooi woord professionele ongehoorzaamheid genoemd. Het zijn allemaal manieren om ruimte te creëren, in te nemen en goed te benutten, of juist af te staan.
Deze wat abstracte samenvatting is mijn essentie van het boek. Frank Weijers werkt dit concreet uit aan de hand van een model met drie cirkels. Het zijn de cirkels van richten (de bedoeling of missie scherp in beeld hebben), het verrichten (het doen, vanuit de bedoeling) en het inrichten (het scheppen van de daarvoor benodigde voorwaarden). Daar waar de deze drie cirkels elkaar overlappen ontstaat flow. Dit is het samenkomen van doen wat de bedoeling is, op een wijze die past bij individu, team en organisatie. Alles wat buiten de overlap valt kun je achterwege laten – dat ruimt op en schept dus ruimte in de vorm van tijd, geld en dergelijke – of aanpassen om het passend te maken.
Dit ruimte-concept in drie cirkels wordt in drie delen in detail uitgewerkt; voor het individu, de organisatie die ontstaat als minimaal twee individuen gaan samenwerken, en teams die ontstaan als de organisatie te groot wordt. Dit creëert dus nogal wat cirkels voor het richten, verrichten en inrichten, die me wel een beetje duizelig maakten. De logica is kristalhelder, het concreet toepassen lijkt me best lastig, ondanks de vele praktijkgerichte voorbeelden. De bedoeling van dit alles? Volgens de auteur concreet kunnen bijdragen aan een wereld waarin we plezierig kunnen samenwerken, zodat we samen het best haalbare voor elkaar krijgen. Sluit ik me graag bij aan.
Eén kritische vraag, die nu zo maar bij je kan opkomen, is de volgende: voegen deze cirkels nog iets toe aan al die andere populaire cirkels? Zoals de gouden cirkel met why-how-what van Simon Sinek? En de cirkels met de bedoeling, leefwereld en systeemwereld van Wouter Hart? Jazeker. Namelijk het concreet maken van de relatie tussen bedoeling en doen, en dat wat daarvoor aan inrichting of voorwaarden in de organisatie geregeld moet worden. En misschien wel nog belangrijker, bijvoorbeeld vanwege uitpuilende agenda’s, dat wat gewoon weggelaten kan worden. Aan procedures, controles en dergelijke. Eigenlijk is dit dus tevens een soort boek over lean leiderschap voor jezelf en anderen, vanuit heel ander perspectief dan operationeel en kwaliteitsmanagement.
Tot slot een kleine waarschuwing, in het kader van verwachtingen delen. Want ‘onze gedragslijn wordt niet door onze ervaringen bepaald, maar door onze verwachtingen’, aldus George Bernard Shaw aan het begin van hoofdstuk 15. Hoewel zeer toegankelijk geschreven is dit geen eenvoudig boek. Het thema Ruimte is op originele en diepgaande wijze ingevuld. Stoppen met onzin en doen wat de zinvol is, dat betekent in de eerste plaats er achter komen wat eigenlijk de bedoeling is, van jezelf, het team en de organisatie, En vervolgens om op basis daarvan scherpe keuzes te maken én de organisatie daar op in te richten. Alleen zo kunnen we meer aandacht geven aan dat wat er toe doet, en een hoop dagelijks en in wezen nutteloos gedoe achter ons laten. Een mooi streven, in een organisatiewereld die alsmaar sneller lijkt te draaien. Simpel is dit niet, wel de moeite waard. Stop dus met onzin, begin met het lezen van Ruimte - Stop met onzin, doe wat de bedoeling is.
Dr. Martin van Staveren adviseert organisaties over anders omgaan met risico’s. Zijn missie is om daarmee effectiviteit en welzijn te vergroten, binnen én buiten organisaties. Martin is ook kerndocent aan de executive masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Begin 2015 verscheen zijn boek Risicogestuurd werken in de praktijk bij uitgever Vakmedianet.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
