Stelt u zich eens voor: u komt op een dag op kantoor en vindt een briefje op uw bureau met de tekst ‘Wij zijn weg. Met vriendelijke groeten, de overhead.’ Mooi, opgeruimd staat netjes, denkt u nog. Totdat u de computer aanzet. Het netwerk ligt weer eens plat. U belt de helpdesk, maar daar wordt niet opgenomen. Dan de verantwoordelijke manager maar. Niemand. Zijn secretaresse: geen reactie. Nu begint u zich toch een beetje ongerust te maken. De overhead, wat was dat ook al weer? De IT-afdeling, de helpdesk, ja, maar de directie ook? Ja, die horen niet tot het primaire proces, dus die ook. Maar de secretaresses dan ook. En de HRM-afdeling, schoonmaak, de financiële afdeling. Als u een kop koffie wilt pakken en er alleen maar een beetje bruin water uit de automaat komt, slaat de paniek pas echt toe.
Met deze anekdote opent het boek Heeft iemand de overhead gezien? van Berenschotters Mark Huijben en Arno Geurtsen. Het zet meteen de toon. We zijn geneigd om de overhead alleen maar als ballast te beschouwen, als onderdeel van de bedrijfsvoering waar altijd teveel van is en waar je dus straffeloos op kunt bezuinigen. Maar zonder overhead houdt elke organisatie op te bestaan. En als er steeds maar weer op de overhead wordt bezuinigd, dan begint elke organisatie op den duur te kraken. Maar hoeveel overhead is te weinig? Wanneer is er teveel van en wat is precies genoeg overhead? En wat verstaan we eigenlijk onder overhead?
Huijben en Geurtsen deden zeven jaar lang onderzoek naar de overhead bij meer dan duizend organisaties en de belangrijkste waarde van hun boek is dat zij op deze prangende vragen nu eens echt antwoord kunnen geven. Gewoon, door een heldere definitie te geven en de overhead in cijfers uit te drukken. Daardoor is de lezer in staat om de overhead van de eigen organisatie te vergelijken met die van vergelijkbare organisaties in dezelfde sector. Daarmee halen de auteurs het onderwerp uit de sfeer van de vooroordelen en misverstanden. Eindelijk kan er rationeel en nuchter over de overhead worden gepraat. En dan blijkt bijvoorbeeld dat welzijnsorganisaties of zorginstellingen helemaal niet zoveel overhead hebben als vaak gedacht wordt.
Enig kritiekpunt is wellicht dat het boek wat aan de dunne kant is. Er valt nog wel wat meer over het onderwerp te zeggen en het is jammer dat de auteurs het niet aangedurfd hebben om een echt handboek over de overhead te schrijven. Maar eigenlijk is dat ook een compliment, want het boek smaakt blijkbaar naar meer.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
