Het Eeuwige Vuur is verdeeld in twee delen, beide geschreven vanuit het menselijke perspectief.
Deel I: Opbouw en Oorlog is vooral gewijd aan de worsteling van de oprichters en eerste directeuren die een cruciale rol vervulden bij de vormgeving aan het fabrieksterrein. Dit waren vooral grootindustriëlen en bankdirecteuren. Dat begon klein, maar groeide tenslotte uit tot een enorme industriële jungle aan de Noordzee. Deel II: Van Expansie tot Stilstand gaat vooral over Hoogovens sedert 1953 als economische motor en brenger van welvaart, versus Hoogovens als vervuiler en ziektebron.
Keuzes
Het verhaal eindigt in 2021 bij het verschijnen van het RIVM-rapport over de gezondheidseffecten van de uitstoot. Dat betekende eigenlijk, zo lees ik zijn verhaal: of sluiten of de overstap maken naar groene waterstof als energiebron. Beide zijn tot nog toe niet gerealiseerd.
Daan Dekker beschrijft in zijn epiloog zijn reis naar het Zweedse staalbedrijf SSAB, het eerste staalbedrijf ter wereld op groene waterstof. In 2022 in bedrijf genomen. Dankzij investeringen van de Zweedse overheid in vijftien waterkrachtcentrales, maar ook ten koste van de ruimte voor de nomadische Samen en hun rendieren. Dat wel!
gemengde gevoelens
Dekker zegt dat hij gemengde gevoelens overhoudt. Aan de ene kant heeft hij bewondering voor de inzichten en inspanningen van de oprichters. Het staalbedrijf bracht welvaart en vooral ook trots. En bovendien was Hoogovens ook voorloper op sociaal gebied met goede arbeidsvoorzieningen, medezeggenschap en ook woningbouw voor de werknemers.
Aan de andere kant is het een bedrijf dat te weinig oog heeft gehad voor de effecten op de gezondheid van omwonenden en pas in actie kwam als het niet anders kon.
actief industriebeleid
Dekker zegt het niet met zoveel woorden, maar het lijkt erop dat de redding van Hoogovens, om het maar eens zo uit te drukken, alleen van de Nederlandse overheid kan komen. En ook moet komen. Te veel gezinnen zijn afhankelijk van dit staalbedrijf en haar toeleveranciers om dit bedrijf te sluiten of te laten vertrekken. Dit geldt intussen trouwens ook voor veel andere grote Nederlandse ondernemingen die overwegen te vertrekken. Er is dus een actief industriebeleid nodig, dat Nederland nu niet heeft. En dus niet alleen om Hoogovens te helpen verduurzamen, zoals dat in Zweden wel is gebeurd.
Het Eeuwige Vuur van Daan Dekker leest als een roman over het wel en wee van werknemers en omwonenden, over de strijd tussen economische en sociale overwegingen versus natuurbeheer, milieubescherming en gezondheidsproblemen. Maar evenzeer over geopolitieke vraagstukken en het toenemende belang van een eigen sterke en groene staalindustrie in Europa.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.
