De auteurs van Clean Language, Michael Oskam en Madelon Sinnige, spreken met name coaches, leidinggevenden, therapeuten, docenten en trainers aan. Mensen die op welke manier dan ook andere begeleiden in hun persoonlijk groei aan. Ik vind het boek daarnaast geschikt voor iedereen die wil leren oordeelloos te luisteren en door te vragen. In elke willekeurige context, zowel zakelijk als privé.
Clean Language
Oskam en Sinnige zijn niet de bedenkers van de Clean Language methodiek, dat is David Grove (1950-2008). Ze zijn beide wel Clean Language-trainers. Bij de deelnemers ontstond behoefte aan een Nederlandstalig boek. Het resultaat is dit mooie boek. Het is duidelijk geschreven vanuit veel praktijkervaring met de methodiek. Het leest fijn en de oefeningen en casuïstiek helpen de lezer om zelf te oefenen met deze techniek.
De methodiek werkt met een vaste vragenset, volgens een vaste structuur en is uitkomstgericht. Daardoor is er geen ruimte om je eigen oordeel in te brengen in het gesprek. Het helpt om écht naar de ander te luisteren. Dat wat de ander zegt is steeds het uitgangspunt om de belevingswereld verder te verkennen. Degene met wie je in gesprek bent, ervaart hierdoor ruimte en regie in zijn (verander)wens en voelt zich daarbij gezien en gehoord.
Opbouw boek
De auteurs werken van wat het is naar hoe kan ik het gebruiken? Dit maakt het boek heel praktisch.
Het heeft een duidelijke opbouw, oefeningen in elk hoofdstuk, een samenvattende verdieping aan het einde van elk hoofdstuk, casuïstiek en de nodige herhaling. Hierdoor wordt de techniek per hoofdstuk steeds verder wordt uitgebouwd.
Soms voelen de vragen wat gekunsteld aan, zeker ook omdat er weinig ruimte lijkt te zijn om te variëren in het vragen stellen. De auteurs onderkennen dit. Ze weten mij echter te overtuigen dat de kracht van deze techniek zit in het steeds beter leren luisteren als facilitator. Waardoor je aanvoelt op welk deel van het gesprek je wilt verdiepen. En als je dat eenmaal kunt, dan zijn de variaties in vragen eindeloos. De vaste set vragen vormt een basis, waarop je steeds weer kunt terugvallen.
Clean Language en andere technieken
De auteurs vergelijken de Clean Language techniek met verschillende andere communicatietechnieken. Ze concluderen dat de Clean Language techniek uniek is in de wijze waarop je je als facilitator uit de interactie van het gesprek houdt. De structuur en set vaste vragen zorgen ervoor dat je eigen aannames en (voor)oordelen als facilitator uit het gesprek houdt, zodat je zonder oordeel het perspectief van je gesprekspartner verkent. Het is op deze manier inderdaad mogelijk om zonder oordeel goed door te vragen en te luisteren.
Als je met deze techniek wilt gaan werken verwacht ik dat het in het begin erg lastig zal zijn om echt aandachtig te kunnen luisteren. Het werken met de vaste structuur en de vaste set vragen vraagt veel oefening.
Kenmerken, metaforen en locatie
In Clean Language heb ik een methodiek gevonden die naast motiverende gespreksvoering passend is in de leerlijn die ik ontwikkelde. Beide technieken hebben als vertrekpunt oordeelloos, uitkomstgericht werken, aandachtig luisteren en de gesprekspartner in beweging krijgen naar een door zichzelf geformuleerde uitkomst.
Daar waar je als facilitator vast kunt lopen in de methodiek van motiverende gespreksvoering, kan Clean Language het gesprek lostrekken. En andersom. Het mooie vind ik het bevragen van de kenmerken, metaforen en de locatie. Dit is wat mij betreft de grootste kracht: door de vaste structuur en de vaste set vragen kun je als facilitator goed inzoomen op soms terloops genoemde (bij)woorden of niet concrete taal. Daarmee kun je je gesprekspartner helpen zijn gewenste verandering letterlijk in beeld te krijgen.
Over Amber Zwartbol
Amber Zwartbol is onderwijskundige (bij een overheidsinstantie).
