Impliciet wordt er vaak vanuit gegaan dat medewerkers ‘moeten’ leren en worden instructeurs en ervaren collega’s ingezet om hen te leren hoe ze iets beter of anders moeten doen. Vaak wordt er dan voor de medewerkers gedacht, alsof ze zelf niet gemotiveerd zijn. Kolkhuis Tanke gaat uit van een positief mensbeeld: ‘Het gevoel competent te zijn in werk is een van de belangrijkste motivatoren van mensen om hun werk, uit eigen wil, graag te blijven doen. Wanneer je je bekwaam voelt geeft dat zelfvertrouwen.’
Leren vanzelfsprekend
Om meer plezier in het werk te houden willen mensen dus wel leren, maar vaak werken kortetermijndoelen, de inrichting van de werkplek, of onveiligheid en controle demotiverend. Dan ontstaat er makkelijk een beeld dat mensen niet willen leren. De auteur is dit op veel plaatsen tegengekomen en ze omschrijft de essentie van haar boek als volgt: ‘Hoe ontwikkelen we – met elkaar – werkcontexten waarin voortdurend blijven leren op de werkplek vanzelfsprekend wordt.’
Leerdilemma’s
Voor zij hier dieper op ingaat, bespreekt zij eerst een paar leerdilemma’s. Enerzijds willen mensen graag leren, anderzijds kost routinematig werken gewoon veel minder energie. Leren betekent je ergens toe zetten en vraagt telkens een innerlijke keuze tussen wat zij noemt ‘versmallen en blijven leren’. Enkele van die dilemma’s zijn:
- snel resultaat willen, versus op de lange termijn kundig blijven;
- ik heb het al snel gezien, versus op een diepere laag ergens doorheen willen gaan;
- zelfvertrouwen vanuit het bekende, versus faalangst voor iets nieuws.
Condities
Vervolgens gaat Kolkhuis Tanke dieper in op condities in de werkcontext die het leren belemmeren of bevorderen.
1. Autonomie, complexiteit en betekenisgeving van het werk.
2. Taakverdeling, werkdruk, werkmethoden en teamwerk.
3. De interactiepatronen tussen mensen, zoals psychologische veiligheid, imago’s, onderlinge feedback, rolgedrag van de leidinggevende en hoe omgegaan wordt met diversiteit.
In het boek worden duidelijke lijnen uitgezet op welke manier deze condities bij kunnen dragen aan het blijven leren van mensen in hun werk.
Drives
Naast overeenkomsten ziet de auteur ook grote verschillen in werkcontexten tussen groepen in organisaties. Zij maakt onderscheid tussen het leren van ervaren professionals, praktische geschoolde werkers, jonge medewerkers en leidinggevenden. Voor elke groep beschrijft ze in een apart hoofdstuk wat de drive van deze groep is om te werken en te leren. Welke belemmeringen ze in de werkcontext vaak tegenkomen en hoe je deze groepen kunt faciliteren en ondersteunen op een manier die aansluit bij de specifieke kenmerken van deze groepen. Voor elke doelgroep geeft ze specifieke praktijktips.
Actieleerteams
Kolkhuis Tanke heeft vanuit haar praktijkervaring een eigen methodiek ontwikkeld om het voortdurend leren op de werkplek te faciliteren. Ze noemt dat ‘Actieleerteams’. Deze methodiek is opgebouwd uit 6 stappen. Van hoe je actieleerteams kunt samenstellen tot praktische adviezen voor werksessies met deze leerteams. De aanpak is helder beschreven en aangevuld met concrete handvatten/hulpmiddelen voor de opzet en uitvoering van die werksessies. Je kunt er meteen mee aan de slag. De auteur legt uit waarom de medewerkers zelf de kern van deze leerteams vormen. Waarbij expliciete support van leidinggevenden, HR-adviseurs of andere betrokkenen noodzakelijk is om het in praktijk te kunnen brengen.
Leerstand
Leren is bij mensen aangeboren. Onze bureaucratie, vele regels en procedures hebben het er niet gemakkelijker op gemaakt. Dit verhelderende boek maakt je daarvan bewust en helpt iedereen in organisaties om weer gemotiveerd te worden, zelf na te denken en de eigen creativiteit te gebruiken. Om je bij dit proces te helpen, staan aan het eind van elk hoofdstuk reflectievragen om meer inzicht te krijgen in de stimulerende en belemmerende factoren voor de leerstand binnen je eigen organisatie. Plus tips voor de eigen praktijk om het In de leerstand staan, te behouden en uit te breiden.
Ik sluit me aan bij het appèl in de laatste alinea van haar boek: ‘..blijf nieuwsgierig naar: waarom doen mensen wat ze doen, wat maakt het werk betekenisvol voor hen en hoe kan ‘blijven leren’ daaraan bijdragen?’ Een aanrader voor iedereen die blijvend leren op de werkplek belangrijk vindt.
Over Anton Scheffers
Anton Scheffers is bedrijfskundige, auteur en verhalenverteller. Hij werkte 15 jaar als senior-adviseur en trainer bij GITP Management Opleidingen. De laatste 14 jaar werkte hij vanuit Essense Training en Advies als zelfstandig leiderschapscoach en teamcoach. Hij heeft tientallen jaren ervaring in het begeleiden van teams, in het bijzonder in heftige conflictsituaties.
