Om gelijk verkeerde verwachtingen te temperen, Een simpel leven is geen managementboek. Dat ik er toch een recensie over wilde schrijven heeft te maken met de brandende vraag die het bij me opriep: Is een simpel(er) persoonlijk leven door te zetten naar een simpel(er) werkleven? Zowaar geen gekke vraag lijkt me, in een tijdperk waarin werkdruk en burn-out domineren.
Eenvoud is eeuwenoud
Het boek is geschreven door historicus en journalist Roderick Nieuwenhuis. En dat is merkbaar. In feite is het een geschiedenisboek over het streven naar eenvoud, geschreven in een soepele stijl. Fascinerend is dat het streven naar eenvoud eeuwenoud blijkt. De Griekse filosoof en cynicus Diogenes bracht het zo’n 2500 jaar geleden al in de praktijk, door in een ton te gaan wonen, met slechts enkele hoogstnoodzakelijke persoonlijke spullen.
Boshut
In de inleiding van het boek wordt dit streven naar eenvoud het ‘Walden-complex’ genoemd, naar het gelijknamige boek van de Amerikaanse ‘natuurschrijver-tuinman’ Henry David Thoreau uit 1854. Dit boek over het ruim twee jaar lang zelfvoorzienend en eenvoudig wonen in een boshut aan de rand van het meer Walden Pond vormt een rode draad in Een simpel leven. Daarbij gaat het niet alleen om eenvoudig leven als zodanig, maar ook om minder consumeren, om daarmee je ecologische voetafdruk (een term die toen nog niet bestond) te beperken.
Op de thee bij moeder
Sterk aan Een simpel leven vind ik de kritische blik die door het hele boek geworpen wordt op het ogenschijnlijk aantrekkelijke en onschuldige van terug naar de eenvoud willen. Zo blijkt de ruim twee jaar vertoeven in de boshut van Thoreau minder stoer dan vaak aangenomen. De hut bouwde hij op slechts een paar mijl afstand van een dorp, waar hij regelmatig tussendoor bij zijn moeder op de thee ging.
Kondo-keukenspullen
Ook de Japanse opruimgoeroe Marie Kondo wordt genuanceerd gefileerd, want ‘alleen rijke mensen kunnen ontspullen’, zoals de auteur in het eerste hoofdstuk uit de doeken doet. Daarbij startte Marie Kondo na het wereldwijde succes met haar opruimmethode een heuse lijn met Kondo-keukenspullen. Om de leegte dus weer mee op te vullen, waarmee zelfs eenvoud wordt gecommercialiseerd.
Perspectieven op eenvoud
De negen hoofdstukken in het boek belichten het thema simpel leven vanuit allerlei perspectieven, variërend van systeemkritiek via millennial-armoede en snobisme naar gelijkwaardigheid, non-conformisme en authenticiteit. We reizen hierbij telkens heen en weer door de afgelopen 2500 jaar. De epiloog onthult ten slotte de dieperliggende oorzaken van de bevlogenheid van de auteur met dit onderwerp.
Eenvoud is complex
Alleen, kan ik nu mijn brandende vraag beantwoorden? Ofwel, is een simpel(er) persoonlijk leven ook door te zetten naar een simpel(er) werkleven? Mijn korte antwoord is nee, ik kan deze vraag eenvoudig niet beantwoorden. Dit komt omdat ik nu de ondertitel van het boek doorzie: Waarom het verlangen naar eenvoud complexer is dan we denken.
Enerzijds is het een luxe, het comfort van je terugtrekken in eenvoud uit het gedoe van alledag. Anderzijds is écht terug naar de natuur, écht zelfvoorzienend leven in een tochtende boshut helemaal niet comfortabel. En, met een wereldbevolking van bijna acht miljard mensen, is het natuurlijk onmogelijk om dit allemaal te doen. Aan de andere kant zou het ons hoogstwaarschijnlijk wél helpen als we wat meer terug naar de eenvoud gaan, wat betreft ons consumeren.
Kortom, een simpel leven is nog niet zo eenvoudig. En toch heeft dit boek me geïnspireerd om er komend jaar meer werk van te maken.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
