Met publiek elan

Het is niet moeilijk voorbeelden te geven van slecht gelukte overheidsprojecten. Wat te denken van het elektronisch patiëntendossier dat onlangs sneuvelde in de Eerste Kamer, de belastingbetaler achterlatend met een schuld van € 300 miljoen? Of van de Rotterdamse Blunderput, de weinig vleiende naam voor een parkeergarage in Rotterdam die met een prijskaartje van € 100 miljoen twee keer zo duur werd dan oorspronkelijk begroot? Overal binnen de overheid lopen projecten niet zo als bedacht en gehoopt. En het zijn heus niet de kleine en onervaren overheden die dit overkomt. Ook grote steden als Amsterdam en Rotterdam en ervaren rijksdiensten als Rijkswaterstaat hebben last van dit euvel. Projectleiders bij de overheid die niet willen dat dit hen lot wacht, zullen begerig kijken naar het nieuwste boek van Michiel Louweret, 'Met publiek elan', een bundel praktijkvoorbeelden en concrete aanbevelingen van hoe de overheid wel zijn projecten goed in kan richten. Is nu al het leed van de wereld geleden als de opdrachtgevers en opdrachtnemers bij de overheid de recepten van Michiel Louweret opvolgen? Was het maar waar. Zo eenvoudig zit de wereld niet in elkaar, ook de wereld van de projecten niet. Dat neemt niet weg dat Louweret samen met zijn collega-adviseurs met hun 'Met publiek elan' (het boek is in de wij-vorm geschreven) een vlot leesbare handleiding heeft geschreven over de voorbereiding en inrichting van projecten. Hij gebruikt daarbij interessante voorbeelden uit de eigen adviespraktijk. De auteur heeft jaren bij grote adviesbureaus gewerkt en startte tien jaar geleden zijn eigen adviesbureau voor de overheid. Louweret heeft passie voor de publieke sector en de titel van het boek 'Met publiek elan' komt dan ook recht uit zijn hart. En dat blijkt ook uit lezing van het boek. Hij schrijft met grote betrokkenheid over de publieke zaak en de vele mensen die daar werken aan de realisatie van projecten. Die betrokkenheid leidt er toe dat 'Met publiek elan' een sympathiek en prettig boek is geworden. De auteur maakt een goed onderscheid tussen de bovenstromen en de onderstromen in een organisatie. Het is een van de belangrijkste lessen in dit boek, dat projectleiders deze stromen goed voor zichzelf in kaart moeten brengen. De eerste vraag die bij lezing opkomt is waarom zoveel projecten bij de overheid zo'n droevig lot is beschoren. Wat is er mis bij de overheid dat het allemaal tegenzit? Die vraag beantwoordt de auteur niet. Allereerst moeten twee nuanceringen worden gemaakt bij het droeve lot van overheidsprojecten. De eerste is dat mislukte projecten bij de overheid altijd in de krant komen. De overheid is nu eenmaal een publieke organisatie die werkt in openbaarheid. Fouten en mislukkingen komen dus altijd naar buiten en vinden altijd een gewillig oor en een nog gewilliger pen bij de journalist. De journalist weet immers dat verhalen over dit soort mislukkingen altijd goed zijn voor de oplage of de kijkcijfers. Die openheid kent het bedrijfsleven niet en dus kennen het publiek de projecten niet die daar misgaan. Nieuwe producten die de markt nooit halen bijvoorbeeld. Nieuwe producten die gigantisch floppen in de markt. De geschiedenissen van ABN-AMRO en van Ahold leren ons dat ook bij deze grote bedrijven projecten mislukken. Of wat te denken van Boeing, dat zijn nieuwe vliegtuig niet op tijd afkrijgt? Of van Microsoft, dat zijn alternatief voor de iPod jammerlijk heeft zien mislukken? Deze voorbeelden tonen aan dat de overheid geen alleenrecht heeft op mislukte of uit de hand gelopen projecten. Dat neemt allemaal natuurlijk niet weg dat het bij de overheid beter moet, veel beter zelfs. Juist omdat die overheid in zo'n openbare omgeving werkt. Maar de vraag naar het waarom van het mislukken van overheidsprojecten komt in 'Met publiek elan' helaas te weinig aan bod. Sterker nog, Louweret schrijft een afkeer te hebben van het analyseren wat er in projecten fout gaat. Want dat leidt in zijn ogen tot schuldvragen en die vragen leiden altijd tot verbazing en ergernis en het daarbij behorende defensief gedrag. Ik ben zo vrij dat met hem oneens te zijn. Juist een gedegen en zorgvuldige analyse van een mislukking kan vreselijk leerzaam zijn. Met het oog op de toekomst is een geweldige blunder leerzamer dan een halfbakken project. Als je maar analyseert wat de oorzaken van de blunder zijn. Louweret overtuigt ook niet helemaal bij zijn beschrijving van de taakverdeling tussen de bestuurlijke opdrachtgevers bij een project en de ambtelijke uitvoering daarvan. Hij wijst wel op de moeilijkheden die zich in deze verhouding voordoen, maar een oplossing voor deze moeilijkheden biedt hij niet echt. Ook hier wreekt zich dat hij de oorzaken van die moeilijkheden niet analyseert. In dat opzicht is 'Met publiek elan' dus meer een werkboek voor projectleiders en projectmedewerkers dan een studieboek voor mensen die willen achterhalen wat er mis gaat bij projecten bij de overheid en wat daaraan kan worden gedaan. Misschien heeft Louweret nog het elan en de energie voor een nieuw boek…