Daarnaast reikt de auteur de lezer instrumenten aan die handvatten bieden om concrete stappen te zetten naar een verandering die eigenlijk niemand wil doormaken. Of zoals de auteur het stelt: 'Er is geen markt voor pijnlijke oplossingen'. Het boek voegt aan de voorgaande delen zeker het nodige toe en zal de lezer zeker aan zijn trekken laten komen. Desondanks slaagt Quinn er onvoldoende in om het predikaat 'praktisch' waar te kunnen maken. Het instrumentarium is daarvoor nog te weinig uitgewerkt.
Leiderschap wordt niet opgevat als een verzameling technieken en gedragingen maar als een toestand. Leiderschap is wat we zijn. Positieve organisaties hebben dit soort leiders. Leiders die de brug durven te bouwen terwijl ze erover lopen. Anders gezegd: Leiders die de controle willen opgeven en stappen zetten die niet van tevoren gepland zijn. Ze moeten zich als het ware blind voortbewegen. Daardoor leren ze veel over zichzelf, over anderen en tegelijkertijd veel over de organisatie.
Waar de auteur in 'Diepgaande Verandering' nog met prominente namen voor de dag kwam als Jezus, Martin Luther King en Gandhi, stelt hij nu de 'gewone mens' aan de lezer voor met als boodschap dat iedereen een leider kan zijn. Toch denken veel mensen als een manager hetgeen inhoudt dat ze reactief reageren, de status quo willen handhaven en risico's zoveel mogelijk willen beperken. We streven keer op keer naar evenwicht en willen in de comfortzone blijven, ook al weten we dat die zone niet zo comfortabel is.
Inmiddels kennen we de term die Quinn hier voor gebruikt: we kiezen voor 'langzaam sterven'. Wanneer mensen deze hypocrisie onderkennen ontstaat een bron van kracht. Dat is blijkbaar weinig mensen gegeven, gelet op het feit dat veel mensen zich als een slachtoffer gedragen. Veranderen is een eenzaam proces. Dat zou wel eens de reden kunnen zijn waarom Quinns concept enerzijds een goed medicijn vormt tegen hypocrisie maar anderzijds weinig toegediend zal worden. De consequenties die soms genomen moeten worden als gevolg van het diepgaande veranderen zijn soms erg radicaal: je baan opzeggen, scheiden van je partner, etcetera.
Dat zijn net de voorbeelden die in de top vijf staan van gebeurtenissen die het leven van mensen heel erg overhoop gooien. De kans dat ze hier vrijwillig voor kiezen, zal dus gering zijn. Het is de verdienste van Quinn dat hij dit pad verder ingaat en voorziet van concrete voorbeelden. Toch vraag je je als lezer af of er tussen langzaam sterven en diepgaande verandering niet nog een tussenweg is: een grijs gebied tussen deze zwart-wit uitersten.
De lezer krijgt een achttal instrumenten aangereikt waarmee hij zichzelf verder op weg kan helpen om een fundamenteel leider te worden. Hoewel de acht technieken goed beschreven zijn, zijn de checklistachtig aandoende tips en vragen te mager om er resultaten van te mogen verwachten. De lezer mag zichzelf beoordelen op diverse vijf puntsschalen maar zal hier niet veel wijzer van worden. Daarvoor is het materiaal te abstract. De vraag is dan ook of Quinn er goed aan heeft gedaan om een dergelijk thema als diepgaande verandering te voorzien van instrumenten.
Wat verder opvalt is dat de acht instrumenten in sommige gevallen zeer afstandelijke termen kent die enorm kunnen afschrikken. Wat te denken van: 'geaarde visie' en 'authentiek engagement'. Met één instrument kon de vertaler blijkbaar niet uit de voeten en wordt de lezer getrakteerd op de term 'tough love'. Nee, het instrumentarium komt niet goed uit de verf maar dat neemt niet weg dat Quinn in dit derde deel van zijn trilogie nieuwe inzichten heeft toegevoegd die het bestuderen meer dan waard zijn. Ik ben benieuwd naar het vierde deel in de reeks.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
