Op grond van allerlei onderzoeken, waarop in het boek vrij uitvoerig wordt ingegaan, onderscheidt Belbin negen teamrollen. In zijn eerder verschenen boek 'Management teams' heeft hij de kenmerken van deze rollen beschreven. In dit boek belooft hij uit te leggen hoe je met de rollen moet omgaan, hoe je zorgdraagt voor goede samenwerking en vruchtbare wisselwerking tussen de leden, op welke wijze je überhaupt de geschikte kandidaten herkent en selecteert en tot slot hoe je de teams laat aansluiten bij de organisatie, of andersom.
Op uiterst beschrijvende wijze zet Belbin uiteen van welke methoden tijdens het onderzoek gebruik is gemaakt, en wat voor de bevindingen zijn. Met behulp van een gecomputeriseerd onderzoekssysteem heeft hij gegevens van mensen geanalyseerd en daarnaast heeft hij geobserveerd hoe zij zich in groepen ten opzichte van elkaar gedragen en welke uitkomsten de groepsprocessen genereren. Waar gaat het fout tussen teamleden en hoe is dat te verklaren? Waar gaat het juist goed en vullen teamleden elkaar aan ten gunste van het eindresultaat?
Belbin brengt de kenmerken van de teamleden in kaart door eenieder die aan een bepaald percentage van de kenmerken voldoet in een hokje met een titel te stoppen. Men is Vormer, Plant, Specialist, Monitor, Zorgdrager, Bedrijfsman, Brononderzoeker, Voorzitter of Groepswerker. Een beetje van een paar kan, maar volgens Belbin overheerst er altijd één bepaalde rol die het beste bij het profiel past.
Naast de verschillende rollen en de strubbelingen die tussen mensen met verschillende rollen kunnen bestaan gaat Belbin in op 'de strategie voor zelfmanagement'. Hoe ontdek je je 'eigen ik' en welke stijl heb je van nature ontwikkeld om uiteindelijk in een van de hokjes terecht te komen.
De kunst van het samenstellen van een team en verschil in soorten leiders wordt ook behandeld in het boek. Een team samenstellen kan pas als de ondernemingsdoelstelling is uitgesproken en de taakstelling bekend is. In plaats van een concrete handleiding van waar men op moet letten bij het samenstellen van een team beroept Belbin zich ook hier wederom op het computersysteem dat als vanzelf het ideale team destilleert.
Belbin sluit af met een hoofdstuk over de organisatievorm van de toekomst waarin teams het beste kunnen functioneren. Het klaverblad en het honingraat worden als het aan Belbin ligt de organisaties van de toekomst, vanzelfsprekend bekeken vanuit de teamroltheorie. De keerzijde van deze theorie werd mij tijdens het lezen van het boek steeds duidelijker. Passen mensen wel in hokjes, ontwikkelen mensen niet bepaalde vaardigheden gedurende hun carrière waardoor zij wellicht een hokje moeten overspringen. Is de mens niet dusdanig flexibel dat hij zijn manier van handelen aanpast op het gewenste resultaat.
De theorie gaat er gemakshalve vanuit dat menselijk gedrag en voornamelijk het gedrag van mensen in teams te voorspellen is op basis van testen en computeranalyses. De menselijke 'black box' is volgens Belbin te analyseren zodat men in bepaalde rollen in te delen is. Als verklarend mechanisme om gedrag in teams en uitkomsten van teams te analyseren, biedt de theorie een handvat om gebeurtenissen te kunnen plaatsen.
Terugredenerend verheldert de theorie processen die hebben plaatsgevonden en maakt de theorie ineens begrijpelijk waarom mensen in een team dat je voor ogen hebt op een bepaalde manier reageren. Hoe je de theorie van Belbin over teamrollen echter moet gebruiken om achteraf de conclusie te trekken dat je dankzij de theorie met het team de juiste dingen hebt gedaan, is mij na lezing van het boek helaas nog steeds niet duidelijk.
