De auteurs, Tom Peters en Robert Waterman, zijn beide succesvolle auteurs en beide directeur van hun eigen consultancybedrijf. Tom Peters heeft veel bestsellers op zijn naam staan en is in 1990, door the British Department of Trade and Industry, uitgeroepen tot één van de kwaliteitsgoeroes van de wereld. Robert Waterman is auteur van onder meer ' The Renewal Factor' en 'Adhocracy: the Power to Change'. Zij onderscheiden acht kenmerken van Excellente ondernemingen. De stelregel van actiegerichtheid is; 'Do-it, try-it, fix-it; beter chaotische actie dan ordelijke stilstand'. Bij klantgerichtheid staan twee zaken centraal; luisteren naar de wensen van de klant en verlenen van snelle en adequate service. Autonomie en ondernemerschap houdt in dat het topmanagement durft te delegeren en ruimte geeft om creatief te zijn en om verantwoordelijkheden te dragen.
De filosofie van productiviteit door mensen is dat het succes van de organisatie vóór alles door de inzet en bekwaamheid van mensen wordt bepaald. Bij persoonlijke inzet en waardenbewustzijn gaat het om de aanwezigheid van bepaalde fundamentele waarden in de onderneming (onder meer vastgelegd in de missie). Schoenmaker, blijf bij je leest betekent voortbouwen op de eigen competenties. De eenvoudige organisatie met kleine staf betekent dat de staforganen gedecentraliseerd zijn en klein van omvang wat leidt tot een flexibel en klantgericht gebruik van hun diensten. Bij vrijheid in gebondenheid gaat het om een ideale combinatie van strakke leiding en individuele autonomie. De verschillende kenmerken worden uitvoerig beschreven en toegelicht met de onderzoeksresultaten van, in eerste instantie, 'excellente' Amerikaanse ondernemingen. Later is het onderzoek overigens uitgebreid tot Europese en Japanse ondernemingen. De kenmerken worden onderbouwd met ideeën en talloze - soms bijna anekdotische - illustraties. Het boek heeft een aardig academisch gehalte waardoor het geen boek is waaruit je even voor het slapen gaan een hoofdstuk leest. Ook zijn de hoofdstukken lang en is de structuur niet altijd helder. De vele illustraties maken dit echter wel goed. Deze zijn erg concreet en levendig beschreven en maken het theoretische gedeelte begrijpelijk. Zoals aangegeven heeft het boek veel kritiek gekregen. Peters werd in 2001 in een artikel in Fast Company gequoot waarin hij toegeeft dat hij de onderliggende data had vervalst. Later heeft hij dit weer ontkracht en was zijn weerwoord dat hij het slachtoffers was geworden van agressieve media. Hoewel er mogelijk dus kanttekeningen kunnen worden gezet bij de wetenschappelijke onderbouwing van deze conclusies, ben ik van mening dat de auteurs het in het algemeen bij het rechte eind hebben. Uit de vele voorbeelden waarmee ze de acht kenmerken van de 'excellente ondernemingen' illustreren, valt veel te leren over hoe bedrijven aan de top zich organiseren. Ik raad dan ook iedere manager aan om 'Excellente ondernemingen' te lezen en daaruit uw eigen conclusies te trekken. Om wellicht hiermee uw eigen organisatie verder te ontwikkelen en verbeteren.
Over Marius van Rijswijk
Marius van Rijswijk is directeur-eigenaar van consultancybureau Doen Consultancy. Hij is alumnus van Business School Nederland, de Action Learning MBA.
