Welke niveaus bestaan er in groepen? Hoe ontstaan groepen en ontwikkelen zij zich? Welke groepsprocessen zijn er en welke fenomenen spelen zich af? Hoe functioneren teams? Vragen die een leidinggevende bezig kunnen houden en die interessant zijn om te beantwoorden. Ze zeggen wat over het gedrag van mensen in groepen.
'Handboek groepsdynamica' geeft antwoord op dergelijke vragen. Jan Remmerswaal is sociaal-psycholoog. In zijn rol van opleider, trainer, docent en adviseur is hij de afgelopen dertig jaar betrokken geweest bij een groot aantal opleidingen en cursussen in het hoger onderwijs. Hij publiceerde een groot aantal artikelen op het terrein van groepen en begeleiden van groepen. 'Handboek groepsdynamica' is met zijn negende druk inmiddels een standaardwerk geworden betreffende de groepsdynamica.
Zijn boek 'Inleiding in de groepsdynamica' is 33 jaar geleden verschenen. Dit boek is daarvan de geactualiseerde versie. Remmerswaal behandelt verschillende thema's van de groepsdynamica. Zo behandelt hij de niveaus en interventies in groepen, groepsvorming en ontwikkeling. Ook conformiteit, groepsidentiteit en groepsnormen worden besproken. Maar ook de meer bekende onderwerpen als situationeel leiderschap, besluitvorming, communicatie binnen groepen en het geven van feedback passeren de revue.
Elk thema bestaat uit de theorie van klassieke en recente onderzoeken en wordt afgesloten met de, zoals de auteur het zelf noemt; 'verbinding met de praktijk'. Daarin geeft de auteur reflectievragen, oefeningen en richtlijnen voor toepassing van de theorie in de praktijk. Hij weet de verschillende theorieën helder te verwoorden.
De structuur van het boek maakt het prettig leesbaar en begrijpelijk. Wat ik zelf erg aardig vind aan het boek is dat de voor mij bekende onderwerpen een context krijgen, zoals situationeel leiderschap van Hersey en Blanchard, het BOB-model omtrent besluitvorming en de Roos van Leary.
Het boek verbindt deze verschillende theorieën en modellen waardoor de samenhang duidelijker wordt. Ik geloof dat daarmee ook de toepassing in de praktijk makkelijker en effectiever wordt. Het is goed om te beseffen dat de eigen manier van denken, waarnemen, voelen en reageren niet zo individueel is als wij denken.
'Tot in hart en nieren zijn wij groepsdieren.' U zult dan ook als leidinggevende het gedrag van uw medewerkers in die context moeten zien en begrijpen om effectief te sturen op het individu en de groep als geheel. Om als leidinggevende meer begrip te krijgen van het gedrag van mensen in groepen is dit boek een goede start. Het gedrag van groepen bestaat uiteraard uit gedragingen van de individuen.
Als aanvulling op dit boek is het voor u als leidinggevende dan ook aardig om het boek 'Psychologie in hoofdlijnen' van Jacques Soonius te lezen. Dit boek behandelt de belangrijkste thema's omtrent het gedrag van mensen op een heldere en leesbare manier. Het boek geeft u inzichten die u helpen om gedrag op de werkvloer te verklaren.
Deze recensie is geschreven op basis van de negende druk.
Over Marius van Rijswijk
Marius van Rijswijk is directeur-eigenaar van consultancybureau Doen Consultancy. Hij is alumnus van Business School Nederland, de Action Learning MBA.