Het voetbal=managementboek plofte een paar weken geleden onaangekondigd op de mat van deze bepaald-niet-voetbal-minnende-recensent. De gulle (uit)gever: haalde me over om in ieder geval één hoofdstuk te lezen. En toen … las ik met groot enthousiasme het hele boek. Van de Looij is erin geslaagd een flink aantal lessen uit de psychologie te verpakken in een uiterst praktisch, logisch opgebouwd en prettig lezend boek over teams, samenwerken, motiveren, leidinggeven, promoveren, feedback geven…. Ook nuttig voor managers, dus. Alleen het stukje over drank, drugs en vrouwen is in het bedrijfsleven minder relevant. Toch?
De auteur behandelt achtereenvolgens:
Leiderschapsstijlen, waarin onder meer situationeel leiderschap wordt uitgelegd en welke trainers welke stijl het meest toepassen. Zelfs voor mij zijn Louis van Gaal, Pep Guardiola, Jürgen Klopp en Guus Hiddink bekende namen. Van Gaal is typisch voor de instruerende leiderschapsstijl, die in theorie hoort bij teamleden die nog niet zo competent zijn en sturing nodig hebben. Gebruikte Van Gaal deze stijl als bondscoach? Interessant… Hiddink daarentegen gebruikt veel de stijl van delegeren, goed bij sterk gemotiveerde en competente spelers. Hiddink was óók bondscoach! Welke stijl gebruikte Frank?
Motivatie, waarin extrinsieke en intrinsieke motivatie aan de orde komt. Hier worden de componenten Autonomie, Competentie en Verbondenheid besproken, wat ik herken uit het werk van Edward Deci en Daniel Pink, en wat wordt gelinkt aan de theorie van Simon Sinek. Boeiend: hoe zorg je voor een uitdaging als de tegenstander veel zwakker is? (Job-)rotation wordt blijkbaar óók in het voetbal toegepast.
Perspectief, wat gaat over mindset. Hier komt Carol Dweck met haar statische en groei mindsets uitgebreid aan bod. Ook gaat het over verantwoordelijkheid en eigenaarschap.
Selectie, wat natuurlijk goed te vergelijken is met het wervingsproces maar ook de talentontwikkeling in het bedrijfsleven. Van de Looij benoemt hier ook het ‘geboortemaand-effect’ wat ik nog ken van Malcolm Gladwell’s Uitblinkers. Oudere kinderen zijn groter, sterker en volwassener dan jongere kinderen uit hetzelfde geboortejaar en komen daardoor eerder in jeugdselecties terecht. Deze kinderen hebben niet persé meer talent. En ook is succes op latere leeftijd niet gegarandeerd, omdat mentale en sociale aspecten medebepalend zijn. Van de Looij komt, mede gebaseerd op statistieken van de KNVB, tot heel andere conclusies dan Gladwell.
Visie, en hiervoor draagvlak krijgen. Het gaat hier om de afstemming van je visie met je club, met het team, met de ouders. Met name die laatste groep lijkt me lastig, en de tips die worden gegeven zijn heel nuttig, ook als je over ‘stakeholders’ in het bedrijfsleven praat.
Training geven, met een focus op individuele doelen stellen en uitdagingen geven. Van de Looij stelt zelf te trainen op basis van Agile en sprints: maximaal 3 doelen en hier 2 à 3 weken op trainen. Daarna weer andere doelen. De doelen periodiek herhalen, zodat het beter beklijft.
Wedstrijden coachen. Waar draait het om? Winnen of leren? Voor het eerste team is winnen het belangrijkst, voor alle andere teams leren. Ook komt psychologische veiligheid voorbij, kwetsbaarheid tonen, doelgerichtheid (wat wil je laten zien in de wedstrijd) met controleerbare en oncontroleerbare doelen (vergelijkbaar met de Cirkel van Invloed van Covey), en tenslotte feedback geven.
Evaluatie
Het is een goed gestructureerd boek, met samenvattingen na elk subhoofdstuk, QR-links naar video’s van bijvoorbeeld Johan Cruijff, Kobe Bryant en Simon Sinek en een uitgebreide lijst met referenties naar websites en boeken. De theorie wordt duidelijk uitgelegd zonder gebruik van jargon. De auteur is duidelijk iemand die deze theorie goed beheerst (Van de Looij heeft een master in Sport- en prestatiepsychologie) en ook ervaring heeft in het voetbalwereldje (voetbaltrainer bij PSV en Willem II). De praktische vertaling naar sport in het algemeen en voetbal in het bijzonder is overigens óók vrijwel jargon-vrij. Je hoeft niets van voetbal te weten om de lessen te begrijpen.
Het boek barst uit zijn voegen van de voorbeelden, quotes van filosofen èn bekende voetballers, allerlei verschillende trainingsvormen gebaseerd op die theorie met een goede uitleg waarom iets werkt, en iets anders niet.
Wat ik heel bijzonder vond is dat heel duidelijk blijkt dat de bekende managementtheorieën net zo makkelijk op het sportveld als in het bedrijfsleven kunnen worden toegepast, ze zijn universeel want gebaseerd op algemene psychologie. Ben je voetbalcoach, dan is dit natuurlijk een uiterst praktisch boek waarin bewezen theorieën over de menselijke natuur worden gegoten in een aanpak van (jeugd)elftallen. Ben je daarentegen géén sporttrainer, zoals ik, dan lees je dit boek óók met veel plezier, omdat de problemen en oplossingen in je bedrijf makkelijk te ontlenen zijn aan de voetbalwereld. Het lijkt wel een parabel!
Must Read voor alle 17 miljoen bondscoaches in Nederland!
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.