In de zoektocht naar meer informatie over systemisch werk blijkt het aanbod groot. Dikke boeken, lange opleidingen, voor- en tegenstanders. Slimmer met het systeem lijkt een mooi startpunt voor een eerste kennismaking. Met dit boek beoogt de auteur op toegankelijke wijze de essenties van het systemisch werk te beschrijven. Ze beschrijft in iets meer dan 100 pagina's de werking van systemen in het algemeen en gaat dieper in op een aantal organisatiethema's en mechanismen vanuit een systemische bril. Hoewel het boek zich richt op leiders en leidinggevenden, is er ook aandacht voor thema's rondom verandering en transformatie. Zo biedt het boek een perspectief op weerstand (inclusief mooie praktijkvoorbeeldjes) en ook het veelbeschreven concept zelfsturing wordt onder de loep genomen.
Zelf heb ik in het bijzonder het onderdeel over patronen met veel aandacht gelezen. Af en toe kom je in een context waar ongewenste patronen zijn, die ‘in de muren en het behang zitten' en dus voortleven zonder dat ze aan iemand in het bijzonder zijn toe te schrijven. Het boek beschrijft de functie en eigenschappen van patronen en vier interventierichtingen om die te doorbreken. Hier en daar is het voor mij als relatieve leek net iets té summier om het echt goed te begrijpen. En ook het advies om soms dingen alleen maar te erkennen bekijk ik vanuit mijn rol met enige scepsis. Maar al met al ben ik door dit boek zeker geprikkeld om hier meer over te weten te komen.
Als iemand die het belangrijk vindt meervoudig naar uitdagingen en vraagstukken in organisaties te kijken, voelt het bijna vanzelfsprekend om ook (onderdelen van) het systemisch perspectief aan mijn setje met ‘brillen' toe te voegen. Hoewel het boek zich beperkt tot de essenties en dus zeer beknopt is, kun je er toch direct mee aan de slag in de praktijk. In het boek worden namelijk verschillende observatievragen beschreven die helpen met systemisch waarnemen. Sommige gebruik je misschien al zonder te weten dat het een systemische vraag is. In mijn geval bijvoorbeeld ‘wat zie ik over het hoofd?'. Maar er zijn er nog veel meer en in mijn favoriete hoofdstuk, helemaal aan het einde, zet Imre die behulpzame vragen thematisch bij elkaar.
Als laatste ben ik zeer gecharmeerd van de oproep van de auteur om ook de fysieke dimensie een plek te geven in je leiderschap. Dus niet alleen maar praten, maar ook observeren en vooral je lijf gebruiken. Want de sensaties in je lijf kunnen je zoveel vertellen over wat er speelt, wat lading heeft, welke emoties er zijn. Maar dan moet je wel goed opletten!
Voor mij is de kracht van dit boek dat je enerzijds met een korte tijdsinvestering iets meer te weten komt over de werking van systemen en anderzijds dat je direct een aantal vragen vanuit die invalshoek wordt aangereikt. Ik vermoed dat ik de thematische vragen er nog wel een aantal keer bij zal pakken. Mijn verwachting is dat die erg verrijkend zijn bij het maken van een veranderdiagnose. En wellicht pak ik in de rustige zomerperiode ook het oorspronkelijke boek van Jan Jacob Stam en Barbara Hoogenboom erbij.
Over Milou Engelaer
Milou Engelaer houdt zich voornamelijk bezig met organisatie-ontwikkelvraagstukken, meestal in de ziekenhuiswereld maar soms ook in andere delen van de zorgsector (langdurige zorg, farmaceuten). Dat doet ze zowel in project- en programmateams als in de rol van procesbegeleider. Daarnaast geeft ze regelmatig trainingen en begeleidt ze intervisie. Ze is verbonden aan TwynstraGudde.
