Small Giants

Volgens de ongeschreven wet van het moderne kapitalisme moet alles wat succes heeft groeien. Het vocabulaire van succesvolle ondernemers wordt beheerst door woorden als ‘groter’ en ‘meer’. Dogma’s als ‘grow or die’ of ‘get big fast’ hebben de status gekregen van onwrikbare geboden. Groei is het mantra van de eigentijdse economie. Want groei betekent meer banen, meer tevreden klanten en, uiteraard, meer winst. Toch zijn er bedrijven die zich op basis van gegronde overwegingen en niet zonder succes tegen deze ijzeren logica verzetten. Wat bezielt zulke bedrijven en hoe lukt het ze om tegen de stroom in te gaan en toch succes te hebben? Burlingham beantwoordt deze vraag aan de hand van een nauwgezette studie van veertien binnen zeer uiteenlopende branches opererende en in financiële zin uitermate succesvolle bedrijven.

Ondanks uiterlijke verschillen hebben al die bedrijven één ding met elkaar gemeen: ze koesteren hun eigenzinnigheid. De auteur spreekt in dit verband van ‘mojo’, een uit de Afro-Amerikaanse traditie afkomstig begrip dat verwijst naar magische kwaliteiten. Bedrijven met ‘mojo’ zijn bezield en beschikken over een magische aantrekkingskracht. Mensen willen ermee in contact komen, ervoor werken of er zaken mee doen. Volgens Burlingham komt deze bezieling voort uit zeven eigenschappen.

In de eerste plaats koersen de leiders niet op de automatische piloot, maar varen zij een eigenzinnige en tegendraadse koers. In de tweede plaats kennen de leiders hun eigen sterkten én beperkingen. Egotripperij en hoogmoed zijn taboe. De wens om zich aan de gangbare conventies te conformeren, missen zij ten ene male. Liever dan zich over te leveren aan de wereld van het grote geld, koesteren zij hun zelfstandigheid. In de derde plaats zijn de bedrijven zonder uitzondering sterk lokaal geworteld. Ze koesteren nauwe banden met de buurt, de stad of de regio waarin ze zijn gevestigd. Ze zijn daardoor gedwongen om verantwoording af te leggen aan mensen waarmee zij dagelijks te maken hebben en die zij van nabij kennen. Bovendien leert die lokale geworteldheid de leidinggevenden om de dingen in het juiste perspectief te zien. In de vierde plaats cultiveren dergelijke bedrijven intieme relaties met klanten en leveranciers die zijn gebaseerd op persoonlijk contact en langdurige vriendschap. In de vijfde plaats zijn die bedrijven ook altijd warme werkplekken, waarin medewerkers niet uitsluitend als productiefactoren maar als mensen van vlees en bloed worden behandeld. In de zesde plaats kennen deze bedrijven doorgaans uiterst flexibele en platte organisatiestructuren, waarbij leidinggevenden en managers tal van dubbelfuncties vervullen. En last but not least zijn het zonder uitzondering door bepaalde passies gedreven bedrijven. Niet de rationele overweging van strategische mogelijkheden maar de emotionele drive staat in de door Burlingham bestudeerde, tegendraadse bedrijven centraal.

Wanneer bedrijven groeien, gaat de oorspronkelijke bezieling meestal onherroepelijk verloren. Dat komt omdat groei gepaard gaat met schaalvergroting en toenemende complexiteit. In hun obsessie om te groeien, raken bedrijven geleidelijk het zicht op hun essentie kwijt. Ze komen verder weg van hun klanten te staan en verliezen hun oorspronkelijke bestemming uit het oog. Teneinde hun ‘mojo’ te behouden, rest bedrijven niets anders dan het nemen van de dramatische beslissing om verdere groei te beteugelen. Een ieder die zo’n beslissing neemt, kan nogal wat tegenwind verwachten, zo weet Burlingham. Mede-investeerders zien al gauw de gouden potten met geld aan het einde van de regenboog lonken, klanten die enthousiaste verhalen over het bedrijf hebben gehoord, dringen aan op geografische expansie, en adviseurs hameren op de noodzaak van een overname of een beursgang. Om onder zulke massieve druk toch een tegendraadse beslissing te nemen, vereist niet alleen moed maar vooral ook geloof in de kwaliteiten van het eigen bedrijf.

Small Giants is een even tegendraads als verfrissend boek. Het is klassieker met toekomstwaarde, omdat het beeldend uiteenzet hoe zelfs in het Walhalla van het Angelsaksische denken wel degelijk plaats is voor uitstekend presterende bedrijven van Rijnlandse snit.