'Niaga had een geweldig idee om tapijt duurzamer te maken. De ondernemers liepen tegen barrières op, ze kregen de technologie niet opgeschaald. En daar zijn wij toevallig heel goed in. Wij zagen het zitten en zijn erin gestapt.', schrijft Dimitri de Vreeze, co-CEO van DSM. Het markeert de ontwikkeling en productie van het eerste volledig circulaire tapijt. Naast de know-how en middelen voor opschaling, beschikte DSM ook over de technologie om circulair het tapijt en de rug te verbinden. De samenwerking vormt een prachtig voorbeeld van een innovatie die partijen niet zelfstandig hadden kunnen realiseren. Het partnership heeft een enorme uitstraling gekregen. Op het gebied van tapijten stelt Niaga haar patent tegen vergoeding beschikbaar aan andere tapijtproducenten, waarmee een vliegwiel in gang is gezet. Tegelijkertijd is het bedrijf op zoek gegaan naar alternatieve toepassingen. Dat leidde in 2021 tot de introductie van het eerste volledig circulaire matras – ontwikkeld in samenwerking met Auping.
Uitdagingen
Onze samenleving staat voor talrijke uitdagingen op sociaal, maatschappelijk en milieugebied. Bedrijven kunnen daar een bijdrage aan leveren en worden ook geacht dat te doen, zoals blijkt uit het appel van de Verenigde Naties op bedrijven om bij te dragen aan de Sustainable Development Goals. De vernieuwing die hiervoor noodzakelijk is realiseren bedrijven echter niet op zichzelf. Het voorbeeld van Niaga en DSM wijst uit dat technologische doorbraken vaak pas tot stand komen in samenwerking tussen innovatieve aanjagers en gevestigde partijen. De eerste groep beschikt over ideeën, de tweede over kapitaal, kennis, netwerken en toegang tot markten waardoor nieuwe producten en diensten tot stand komen en succesvol kunnen worden geïntroduceerd. Van deze vormen van enkelvoudige samenwerking zijn veel voorbeelden, waaronder Seepje en Albert Heijn, De Vegetarische Slager en Unilever, Kipster en Lidl, Deloitte en Lightyear of Fairphone en Vodaphone.
Meervoudige samenwerking
Innovatieve producten en diensten dragen bij aan een duurzamere, rechtvaardiger en inclusievere wereld. Soms vraag het aanpakken van de maatschappelijke uitdagingen echter om verandering van systemen. De eerste vormen van microfinanciering door Muhammad Yunus of de introductie van M-PESA in Kenia hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het openen van markten voor mensen die tot dan toe geen toegang hadden tot financiële dienstverlening. Hier zijn hele nieuwe industrieën ontstaan die bijdragen aan het versterken van de economische zelfredzaamheid voor degenen aan de onderkant van de economische en maatschappelijke piramide. Steeds meer gevestigde bedrijven realiseren zich dat zij actief moeten bijdragen aan het veranderen van de economische, sociale en maatschappelijke ketens in samenwerking met andere stakeholders. We spreken dan over vormen van meervoudige samenwerking.
Voordelen
De praktijk wijst uit dat het samen aanpakken en oplossen van maatschappelijke uitdagingen veel voordelen biedt die ondernemingen alleen niet kunnen realiseren. Tegelijkertijd is samenwerken in al zijn fasen lastig. Het werkt soms als de polen van een magneet. Ze trekken elkaar aan en kunnen zorgen voor een goede klik. Maar als de verkeerde polen tegenover elkaar staan stoten ze elkaar af en voel je de spanning. Vrijwel elk partnership kent momenten waarop de partijen elkaar even niet kunnen vinden en de belangen tegengesteld zijn. Het is dan zaak om op basis van een gedeelde visie en communicerende waarden de problemen te analyseren en een voor beide partijen aanvaardbare oplossing te vinden. Dat klinkt simpel, maar in werkelijkheid vergt dat bloed, zweet en tranen.
Innovatieve en gevestigde bedrijven
Ons boek Bloed, zweet, maar samen, gaat in op de kansen en uitdagingen van samenwerking tussen innovatieve en gevestigde bedrijven gericht op een betere, duurzamere en rechtvaardiger wereld. Het staat stil bij diverse vragen die in dit proces opkomen. Wat vragen deze vormen van samenwerking? Hoe komen ze tot stand? Wat drijft partijen om samen te werken en waar lopen ze in de praktijk tegenaan? En niet te vergeten: wat bewerkstelligen ze door samenwerking? Na lezing van het boek weet u wat samenwerking vergt en wat talrijke start-ups, scale-ups en grote ondernemingen hebben gedaan om tot verandering te komen. In het belang van zichzelf, het partnership en de wereld.
Over Harry Hummels
Prof. dr. Harry Hummels is hoogleraar Ethiek, Organisaties en Samenleving binnen de vakgroep Finance van de School of Business and Economics van Maastricht University. Daarnaast is hij nog verbonden aan de Utrecht University School of Economics, waar hij tussen 2016 en 2021 als eerste hoogleraar in Nederland een leerstoel bekleedde in Social Entrepreneurship.
Over Wouter Scheepens
Wouter Scheepens (1964) is adjunct professor bij TIAS. Verder werkt hij met de collega's van het bedrijf Steward Redqueen o.a. voor bestuurders en commissarissen om duurzaamheid in hun organisatie te verankeren.
Over Erlijn Sie
Erlijn Sie is Global Corporate Partnership Manager bij Ashoka. Zij heeft 15 jaar ervaring met het werken met multinationals en het opzetten en leiden van sociale ondernemingen.
