Innovatie is hot. In een wereld waarin alles voortdurend goedkoper, sneller en beter moet, kunnen bedrijven niet hetzelfde blijven doen als wat ze altijd hebben gedaan. De technologische ontwikkelingen zoals de opkomst van de mobiele netwerken en cloud-based initiatieven laten de markten kantelen: de bestaande verkoopkanalen staan onder druk en sommige bedrijven zien hun business langzaam maar zeker verdampen.
De hoogste tijd dus dat bedrijven leren innoveren, stelt Frank Kwakman, organisatieadviseur en bijzonder hoogleraar aan de Nyenrode Business University. ‘Er spelen twee belangrijke ontwikkelingen. Ten eerste: er is een schreeuwend gebrek aan nieuwe producten en diensten. En ten tweede: in Nederland hebben wij eigenlijk niet zoveel ervaring met het omzetten van ideeën in concrete diensten of producten. Let wel: er is in Nederland geen gebrek aan goede ideeën. Maar in de executie daarvan gaat het vaak mis. Met dit boek willen wij ertoe bijdragen dat het ten uitvoer brengen van die ideeën soepeler zal gaan verlopen.’
Kwakman heeft wel een idee waarom Nederland niet zo goed is in innovatie. ‘We hebben natuurlijk grote bedrijven als Philips en ASML, die daar speciale afdelingen voor hebben. Daar ligt het probleem ook niet. Dat ligt eerder bij de kleinere bedrijven, die dienstverleners. Die beschikken niet over gespecialiseerde R&D-afdelingen, maar innoveren op projectbasis. En die projecten vallen vaak stil omdat ze te weinig prioriteit hebben ten opzichte van de running business.’
Tot nu toe was dat nog niet zo heel erg. Maar de behoefte aan innovaties groeit. ‘Tot 2002 was er eigenlijk niet zoveel aan de hand. Maar nu ontdekken we dat we achter de feiten aanlopen. Denk maar aan de interesse in nieuwe businessmodellen, zoals de populariteit van het Business Model Canvas van Alexander Ostwerwalder laat zien. We zijn wel creatief, maar slagen er niet in de stap te maken die ervoor zorgt dat wij er geld aan kunnen verdienen.’
Kwakman en Smeulders hebben de veertig modellen gerangschikt in zes blokken, op een manier die min of meer overeenkomt met de manier waarop bedrijven innoveren. Veel aandacht gaat uit naar de nieuwe verhoudingen tussen producent en afnemer. ‘The big picture’ is volgens de auteurs dat wij op weg zijn naar een interactie-economie, waarin bedrijven samen een netwerk vormen waarin zij van elkaar kunnen leren. De grenzen van de organisaties vervagen, waardoor ook innovatie een samenspel van specialisten van binnen en buiten de organisatie gaat worden.
‘We gaan in kleinere clubjes werken, met meer zelfstandige ondernemers, die elk hun specifieke kennis inbrengen’, verwacht Kwakman. ‘Het is daarom heel belangrijk dat bedrijven zich realiseren wat hun talent is, wat hun rol gaat worden. Ik ken een bedrijf in zonnepanelen dat wereldwijd opereert, maar slechts uit twee mensen bestaat: de twee eigenaren. Wat zij doen is het talent van anderen benutten. Een geweldige constructie, die als voordeel heeft dat wanneer het iets minder gaat je gewoon je activiteiten kunt terugschroeven. Dat is pas de firm of the future! Zulke ontwikkelingen zie je ook in de consultancy, waar je bedrijven hebt met vijftig mensen op de payroll en vijftig mensen als flexibele schil daaromheen. Zo houd je een lenige organisatie, die bovendien niet alleen bezig is met naar zichzelf te kijken.’
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
