In de media lezen we momenteel veel over het invoeren van de ‘chief happiness officer’. Dat doet denken aan het aanstellen van een ‘quality officer’ die moet zorgen voor kwaliteit in het bedrijf. Of de hrd-officer die verantwoordelijk gemaakt wordt voor de competenties. Het verantwoordelijk maken van een persoon voor een uitdaging die de héle organisatie aangaat; dat werkt niet. Het gaat er juist om dat medewerkers zelf aangeven waarvan ze wel en niet gelukkig worden. Voor de een betekent zingeving meer zelfsturing, voor de ander juist duidelijke aansturing en doelstellingen. Kunnen we in zijn algemeenheid ook iets zeggen over wat mensen in organisaties gelukkig maakt?
Vier factoren voor werknemersgeluk
Volgens de Harvard hoogleraar Paul R. Lawrence en Nitin Nohria in hun boek: Driven: How Human Nature Shapes Our Choices zijn er vier fundamentele, biologische drijfveren die bijdragen aan het geluk van de werknemers. Dat zijn:
- resultaten/doelen behalen
- sociale binding ('samen')
- vernieuwing
- zekerheid/structuur
Deze drijfveren zitten diep in ons onbewuste en geven overlevingswaarde in een onzekere wereld (vuca world). Succesvolle producten en diensten appelleren aan deze vier drijfveren. Zo zal een succesvol trainingstraject respectievelijk specifieke doelen hebben, het groepsproces centraal stellen, de deelnemers leren omgaan met nieuwe situaties en een programma hebben.
Een organisatiecultuur die mensen gelukkig maakt zal ook deze vier drijfveren ‘bedienen’.
Het bekende model van Quinn & Cameron gaat uit van vier dimensies van organisatiecultuur die overeenkomen met de vier drijfveren van Lawrence & Nohria:
• Marktcultuur (prestaties leveren, doelen halen)
• Familiecultuur (binding, mens en motivatie)
• Hiërarchie (structuur, processen)
• Adhocratie (creativiteit en zelfsturing)
Wat is de belangrijkste factor?
Wat is de mix van deze organisatie-factoren die zorgt voor optimaal gelukkige medewerkers? Uit mijn lopende onderzoek met de HPO-scan (waar het Quinn-model een onderdeel van is) blijkt werknemersgeluk verreweg het sterkst te correleren met de drijfveer ‘doelen en resultaten’ (correlatie 0.83).
Blijkbaar wordt persoonlijke zingeving vooral bepaald door duidelijke doelen te hebben. Doelen die aansluiten bij de ambitie van de werknemer. Waardering voor het behalen van die doelen vergroot het geluksgevoel. Dat betekent dat werkgevers die een hoge mate van afstemming van organisatiedoelen en werknemersambities en – talenten weten te organiseren de hoogste mate van geluk van de werknemers zullen hebben.
Drs. Jan D. den Breejen MBE, CM is domeinmanager organisatie & teams bij Schouten & Nelissen. Hij schreef verschillende boeken en artikelen over leren en veranderen.
Over Jan-Dirk den Breejen MA, MSc
Jan-Dirk den Breejen is expert op het gebied van High Performance Teams (HPT) en High Performance Organisations (HPO).
